No abstract

IzvodZnačajan porast cene bakra na svetskoj berzi metala, čija donja granica dugoročno gledano neće biti ispod 6. 000 UVODRudnik bakra Majdanpek u proizvodnom, tehnièkom i tehnološkom smislu predstavlja kompleksan rudarski sistem koji ima aktivnosti od geoloških istraživanja mineralnih resursa, eksploatacije i pripreme rude do niza prateaeih aktivnosti kao neophodne podrške osnovnim delatnostima. Proizvodnja i prerada rude u RBM, koja se na dva površinska kopa Severni revir i Južni revir odvija sa promenljivim kapacitetom neprekidno veae više od 50 godina, od izuzetnog je znaèaja za proizvodnju bakra u sistemu RTB-a.Ležište bakra Južni revir Majdanpek, nalazi se južno od grada Majdanpek, u njegovoj neposrednoj blizini.Prema Planu razvoja proizvodnje rude bakra u RTB-u, koji je usvojen od strane Broj 1,2012. RUDARSKI RADOVI22 menadžmenta kompanije, površinski kop Južni revir označen je kao nosioc proizvodnje rude bakra u RBM, sa godišnjim kapacitetom na otkopavanju i preradi od 8,5 miliona tona.Značajan porast cene bakra na svetskoj berzi metala, čija donja granica dugoročno gledano neće biti ispod 6.000 $ po toni katodnog bakra uticala je na povećanje geoloških rezervi rude usled sniženja graničnog sadržaja bakra sa 0,2% na 0,15%. Sva dosadašnja pozitivna dešavanja u proizvodnji rude bakra u svetu ukazuju na potrebu sagledavanja novog koncepta razvoja površinskog kopa Južni revir i definisanje nove konačne (optimalne) granice otkopavanja za date tehno -ekonomske parametre.Na osnovu postojećih uslova eksploatacije definisan je dalji razvoj površinskog kopa, uz ostvarivanje maksimalne dobiti (profita) pri eksploataciji i maksimalno iskorišćenje geoloških rezervi. GEOLOŠKE REZERVE U LEŽIŠTUGeološke rezerve ležište bakra Južni revir Majdanpek sračunate su metodom mini blokova, pri čemu su dimenzije blokova 15×15×15 m. Osnova za za proračun geoloških rezervi jeste digitalni blokmodel ležišta koji je formiran u softveru Gemcom.U zavisnosti od promene graničnog sadržaja bakra u rudi, menjaju se i količine geoloških rezervi u ležištu. Granični sadržaj predstavlja promenjiv ekonomski pokazatelj, na koga utiču brojni činioci i kao takav podložan je varijacijama i u pogledu vremena i u pojedinim delovima rudnog tela. On pre svega zavisi od cene bakra na svetskom tržištu, trošk-ova proizvodnje, iskorišćenja i razblaženja pri otkopavanju, flotacijskom i metalurškom tretmanu rude, investicija i dr.Za potrebe izrade Feasibility study površinskog kopa Južni revir rudnika bakra Majdanpek 2001. godine proraču-nate su geološke rezerve u konturi granič-nog sadržaja bakra 0,2% koji je u datim uslovima ocenjen kao realan i koji je obezbeđivao pokrivanje troškova dobijanja bakra iz rude. U tabeli 1 date su količine proračunatih geoloških rezervi. Promena navedenih faktora koji utiču na vrednost graničnog sadržaja bakra u rudi, a naročito značajan porast cene bakra na svetskoj berzi metala, pri čemu se procenjuje da će dugoročno biti oko 6.000 $ po toni katodnog bakra, uzrokovala je potrebu da se ponovo odredi vrednost graničnog sad...

Through this study special attention was paid to AMDs, originating from copper mines, containing different heavy metal ions, and a certain amount of sulphuric acid. The research was conducted on the territory encompassing the RTB Bor mines (now Serbia Zijin Bor Copper). The AMDs occurrences, their water composition, metal potential, and impact on the local surface waters were determined. The major amount of mine waters flow into the Krivelj River damaging extremely its water quality. The research also included monitoring the Timok river water quality along its course from the Krivelj River inflow to the confluence with the Danube. Evaluating the metal losses, it was found that every year around 360 tons of copper, >500 tons of iron, and 30 tons of zinc from mine waters are lost, as being transported via the Krivelj River to the Timok and then to the Danube.

Copper ore is one of the most important raw materials for industrial production. Increasing demands have been increasing its extraction generally. Shallow deposits with higher copper grade are mostly exhausted and the open pits become deeper, also the amount of overburden and the problems of its disposal are increased. In some cases large quantities of overburden can solve the problem of recultivation of degraded areas. This is the case of recultivation of degraded areas on the location of the closed open pit Bor. Here, the overburden from another open pit, Veliki Krivelj, is disposed into the cavity of the open pit Bor. In this way the overburden is disposed without further area degradation and the cavity is primarily, technically recultivated. When the filling process is finished, waste depot will have a flat top at the level K+450 [2], which is above the neighboring terrain, and the slopes height will vary. This problem was not especially considered up to date, so the experiences in this field are humble. This paper intends to be the basis for further research

Izvod Radom su opisane aktivnosti na nastavku eksploatacije na lokalitetu Kraku bugaresku Cementacija 1 i 2, sa kratkim prikazom istorijata dosadašnjih izvedenih i sadašnjim stanjem rudarskih radova, kao i koncepcijom buduće eksploatacije. Zbog planiranih izmena u koncepciji buduće eksploatacije sa aspekta prelaska na veći kapacitet (5,5 Mt godišnje) u odnosu na projektovani od 2,5 Mt kao i smanjenja broja faza (push backs) u razvoju kopa Cementacija 2 u odnosu na projektovano rešenje od strane Investitora, prikazana je i analiza osetljivosti Interne stope rentabilnosti (IRR) na promenu flotacijskog iskorišćenja, kao implicitne posledice smanjenja broja aktivnih radilišta na rudi u istovremenom radu. Drugim rečima -eksploatacija sa manjim brojem faza u otkopavanju smanjuje mogućnost blendinga prema flotaciji čime utiče na koherentnost sadržaja metala u rudi koja se dozira flotaciji, odnosno iskorišćenje u flotaciji. Smanjenjem iskorišćenja, smanjuje se i prihod, a time se utiče i na IRR kao jednan od pokazatelja ekonomske ocene projekta .Ključne reči: eksploatacija, stanje rudarskih radova, push backs, flotacijsko iskorišćenje, interna stopa rentabilnosti, investiciona ulaganja, povraćaj ulaganja. * Institut za rudarstvo i metalurgiju Bor UVODLežište rude bakra Kraku bugareskuCerovo nalazi se u Istočnoj Srbiji, oko 20 km severno od Bora (sl.1.).Na ovom kompleksu rudnih ležišta (Cerovo Cementacija 1, Cerovo 2, Cerovo 3, Cerovo 4, Cerovo primarno i Drenova) eksploatacija je započeta kopom Cerovo Cementacija 1 koji je otvoren 1993. godine, a radovi na investicionom raskri-vanju započeli su još 1990. godine. Tokom investicionog raskri-vanja koje je trajalo od 1990. do 1993. godine, koliko je zapravo trajala izgradnja objekata prerade na lokaciji Cerova i hidrotransportnog sistema transporBroj 3, 2012. RUDARSKI RADOVI 62tovanja pulpe do borske flotacije, bilo je raskriveno oko 10 miliona tona jalovine (skoro polovina od ukupne količine u zahvatu kopa), čime su stvoreni uslovi za vrlo povoljnu kasniju eksploataciju sa malim koeficijentom raskrivke. To je svakako imalo svoju cenu, ali okolnosti su bile takve da je to je zapravo i omogućilo da se na ovom rudniku odvija eksploatacija i u vrlo teškim, skoro nemogućim uslovima, pri vrlo nepovoljnim tržišnim uslovima kada je cena bakra u jednom momentu (2002.) iznosila čak neverovatnih 1300 US$ po toni katodnog bakra.Glavnim rudarskim projektom otkopavanja ležišta "Cerovo Cementacija" [1], definisane su sledeće eksploatacione reserve u konturi 0,3 % Cu kopa Cerovo Cementacija 1:•Sl. 1. Položaj rudnog ležišta bakra "KB-Cementacija"RTB Bor (Google map) DOSADAŠNJE AKTIVNOSTI NA EKSPLOATACIJI RUDNOG LEŽIŠTA KRAKU BUGARESKU -CEROVOKoncepcija eksploatacije se sastojala u klasičnom otkopavanju bušačko minerskim radovima sa diskontinuiranim -kamionskim transportom rude i raskrivke. Projektovana visina etaže bila je 15 m, putevi spiralni sa početkom na severozapadnoj strani kopa, sa kote 515, na lokaciji gde kop prelazi iz brdskog u dubinski tip. Širina puteva 20 m, sa nagibom do 1...

The development of the human society is unbreakably bonded with the development of industrial production. This increases the amount of mineral resources exploitation, thus increasing the area of degraded soil. The consequences of these processes are many and are destructive for the environment, so if nothing was done, the justification of exploitation would be questioned. Looking into the seriousness of the problem, special care is taken to recultivate the degraded soil and rehabilitate its reproductive capabilities. The basic goal of this paper is the proposal of the solution for the establishing of the conditions for long-lasting, viable vegetation covers on the degraded areas of Cerovo-Cementacija 1 open pit waste dump

Prikupljanje energije iz okolne sredine je jedna od novih potencijalnih primena konvencionalne debeloslojne tehnologije. Da bi se smanjila upotreba baterija razvijaju se novi, čisti i obnovljivi izvori energije koji prikupljaju energiju iz okolne sredine. Jedno od potencijalnih rešenja se zasniva na korišćenju različitih izvora vibracija pri čemu se koriste piezoelektrični pretvarači koji mogu biti formirani tehnologijom debelog filma. Debeloslojni piezoelektrični materijali se mogu upotrebiti za formiranje samostojećih debeloslojnih struktura sličnih gredicama koje pod dejstvom naprezanja generišu električni odziv. Za razliku od struktura formiranih primenom mikromašinstva ili tankoslojne tehnologije, debeloslojni piezoelektrični mikrogeneratori sadrže samostojeće strukture debljina većih od 50 μm i površina iz opsega od nekoliko mm 2 do nekoliko cm 2 . Postoji više potencijalnih problema koje treba razmotriti kada su u pitanju debeloslojne samostojeće strukture. Oni obuhvataju uslove formiranja i procesiranja samostojećih struktura kao i njihove performanse u uslovima naprezanja. U radu će biti razmotrena ova pitanja kao i mogućnost pouzdanog formiranja i eskploatacije debeloslojnih piezoelektričnih mikrogeneratora. Ključne reči: prikupljanje energije iz okolne sredine; debeloslojna tehnologija; PZT; samostojeće debeloslojne struktureEnergy harvesting is one of the latest possible applications of thick-film technology. In order to replace traditional batteries, energy harvesters are being developed that provide clean and renewable energy sources. Vibration-based harvesting is one of the possible solutions where vibration to electricity conversion mechanism can be implemented using piezoelectric transduction compatible with thick-film technology. Thick-film piezoelectric materials could be used to form free-standing structures similar to traditional cantilever structures that when stressed generate electrical charges. Unlike structures formed using micromachining and thin-film technology, thick-film energy harvesters may provide free-standing structures with thicknesses greater than 50 μm covering area from several mm 2 to several cm 2 . There are several challenges in realization of such thick-film free-standing structures that have to be addressed. They involve both processing conditions and operation in bending mode. This paper aims to address these challenges and explore feasibility of reliable formation and exploitation of thick-film piezoelectric micro generators.

No abstract