W ostatnich latach w psychologii pracy można zaobserwować wyraźny wzrost zainteresowania zjawiskami pozytywnymi. Jednym z nich są zachowania inicjowane przez pracowników, zmierzające do przekształcania warunków pracy w celu zwiększenia satysfakcji z pracy oraz jej dopasowania do potrzeb i zdolności. Zachowania te są nazywane kształtowaniem pracy (job crafting). Wraz rozwojem badań nad tym zagadnieniem powstawały, a następnie ewoluowały, jego odmienne koncepcje teoretyczne i definicje. Celem niniejszej pracy było ich usystematyzowanie i przeprowadzenie krytycznej analizy. Poddano analizie 5 różnych modeli teoretycznych kształtowania pracy: Wrzesniewski i Dutton, Tims i Bakkera, Zhang i Parker, Bindl i wsp. oraz Kooij i wsp. W publikacji przedstawiono różnice pomiędzy tymi podejściami oraz mocne strony i punkty krytyczne każdego z nich. Med. Pr. 2021;72(4) Słowa kluczowe: psychologia pracy, przekształcanie pracy, job crafting, modele teoretyczne kształtowania pracy, psychologia pozytywna, zjawiska i procesy psychologiczne

No abstract

There is much less research on the relationship between shift work and positive states experienced in the workplace, e.g., emotions and work ability. Using the job demands-resources model, conservation of resources theory and the broaden-and-build theory as theoretical frameworks, the direct and indirect (mediated via positive and negative emotions) relations between the complex of job resources and work ability were tested in the group of shift and non-shift workers. Three types of resources related to task, leadership and interpersonal relations were taken into account. Data were collected among 1510 workers. Structural equation modelling (SEM) showed that only leadership was directly related to high work ability in both occupational groups. Indirect effects of positive and negative emotions were strongly supported. Both of them mediate the effects of the three analysed job resources on work ability, but individual job resources impacted were different. Leadership resources led to “good” work ability by the intensification of positive and reduction of negative emotions. Interpersonal resources decrease negative emotions. Task resources, conversely, intensified positive emotions, which in turn increased work ability. These research results shed more light on the ways of shaping work ability among shift and non-shift workers.

This study aims to understand the long-term relation between comprehensive job resources and the three basic psychological needs at work (autonomy, relatedness and competence). The study was conducted in a progressive design on a sample of 1025 Polish human service professionals. Based on a typology of job resources, the three aggregated job resources index related to the task, leadership and interpersonal relations were created and the effects of each of them on the satisfaction and frustration of the three basic psychological needs, measured after 8 months, were tested. The analysis conducted by using of structural equation modelling showed that task resources are associated with the three basic psychological needs more strongly than two other kinds of resources and that that both leadership and interpersonal resources were related to the satisfaction and frustration of all the needs to the same extent. The results are discussed in the paradigm of the Conservative of Resources and the Self Determination theories.

The rapid development of e-mobility technology and the systematically increasing number of fully electric or hybrid cars does cause the increase in the number of electromagnetic field sources and electromagnetic emissions in the environment. The article presents the results of the recognition and evaluation of the exposure to electromagnetic field related to the use of fully electric or hybrid passenger cars in the context of literature data and own research.

Celem badania przedstawionego w artykule była kompleksowa ocena psychospołecznych warunków pracy kierowców autobusów miejskich i dalekobieżnych. Badaniem objęto 500 kierowców autobusów z 52 różnych firm przewozowych. Narzędziem badawczym był Kopenhaski Kwestionariusz Psychospołecznych Warunków Pracy – COPSOQ II. Analizę przeprowadzono za pomocą testu t-studenta, w którym porównywano średnie wyników kierowców miejskich i dalekobieżnych. Przeprowadzone badanie wykazało, że kierowcy tych pojazdów nie stanowią jednorodnej grupy zawodowej pod kątem występujących zagrożeń psychospołecznych w środowisku pracy. Kierowcy autobusów miejskich mają wyższy poziom wymagań emocjonalnych i tempa pracy, różnią się także od kierowców autobusów dalekobieżnych pod kątem warunków organizacji pracy oraz poziomami stresu i dobrostanu.

Noise in the office work environment can negatively affect workers' cognitive performance, number of errors made and comfort. The aim of the study was to determine the effects of various types of acoustic conditions in the mental work environment on visual perception (eye-tracking parameters) and workload. Method: In the experiment a group of 39 people aged 20 to 34 was asked to perform two eye-tracking tests (Perceptiveness and Speed Tests (PTs) and to read the text of a fictional biography, and then to answer questions about the reading). Mental workload was evaluated in each condition using NASA TLX questionnaire. The tests were performed in various acoustic conditions: variant W1 – no presentation of acoustic stimuli, variant W2 – sounds of office equipment, variant W3 – sounds of office equipment with quiet conversation in native language, variant W4 – sounds of office equipment with loud conversation in native language, variant W5 – filtered pink noise. In variants from W2 to W5 the equivalent sound level A was 55 dB. Results: The assessment of work efficiency in the reading test indicates the existence of statistically significant differences. The most errors were made during mental work with the audible sounds of office equipment with a loud conversation (Variant W4) and during mental work performed with audible filtered pink noise (W5). While reading the text, different acoustic conditions do not differentiate statistically significantly visual perception described by eye-tracking parameters. In turn, in the PTs test, statistically significant differences between the variants were found in the Digit test (average blink duration) and the Fraction test (average blink duration, average fixation duration and saccades frequency parameters). In conclusion, visual perception depends on the type of noise. Acoustic factors aggect workers' cognitive functions, mostly in more difficult tasks.

Wstęp:We współczesnej psychologii pracy wskazuje się, że poprawa funkcjonowania pracownika i organizacji odbywa się nie tylko przez zapobieganie czynnikom szkodliwym, ale także dzięki rozwojowi pozytywnych postaw wobec pracy. W świetle modelu wymagania w pracy-zasoby można przyjąć, że zasoby są istotnym czynnikiem prowadzącym do zaangażowania w pracę. Autorzy tej koncepcji sugerują ponadto, że rolą zasobów jest również zaspokajanie potrzeb. Z kolei według teorii autodeterminacji dla rozwoju motywacji wewnętrznej, a więc także zaangażowania w pracę, kluczowe jest zaspokojenie 3 potrzeb podstawowych, tj. autonomii, kompetencji i przynależności. W artykule sformułowano zatem hipotezy, że zasoby w postaci poczucia wpływu, możliwości rozwoju i klimatu społecznego w pracy są dodatnio związane z zaangażowaniem w pracę. Satysfakcja potrzeb podstawowych, odpowiednio, autonomii, kompetencji i przynależności, stanowią natomiast mediatory tych związków. Materiał i metody: Grupa badana składała się z 200 pracowników w wieku 18-35 lat, zatrudnionych w bezpośrednim kontakcie z klientem. Pomiar zasobów odbywał się za pomocą podskal Kopenhaskiego kwestionariusza psychospołecznego, do pomiaru satysfakcji potrzeb wykorzystano Skalę pomiaru satysfakcji/frustracji uniwersalnych potrzeb życiowych w pracy, a zaangażowanie w pracę mierzono Utrechcką skalą zaangażowania w pracę. Wyniki: Przeprowadzono analizy regresji z efektem mediacji dla 3 modeli. Wykazano, że poczucie wpływu stanowi predyktor zaangażowania w pracę, a w związku tym pośredniczy satysfakcja potrzeby autonomii. Możliwości rozwoju są dodatnio związane z zaangażowaniem w pracę, a satysfakcja potrzeby kompetencji jest mediatorem w tej relacji. Z kolei w związku klimatu społecznego w pracy z zaangażowaniem w pracę mediacyjną rolę odgrywa satysfakcja potrzeby przynależności. Wnioski: Wyniki pozwoliły przyjąć postawione hipotezy na temat pośredniczącej roli satysfakcji potrzeb w związku zasobów z zaangażowaniem w pracę. Ustalenia te zwiększają wiedzę na temat roli zasobów i satysfakcji potrzeb oraz mechanizmów kształtowania zaangażowania w pracę. Tym samym, pomimo ograniczeń badania, uzyskane wyniki potwierdzają i rozwijają teorie wymagania w pracy-zasoby i autodeterminacji. Med. Pr. 2022;73(5)