The purpose of the current study was to validate the Turkish version of the Subjective Underemployment Scales (SUS; Allan et al., 2017), a recently developed measure aimed at assessing the six components of underemployment: pay, status, field, hours, involuntary temporary work, and poverty wage employment. The proposed six-factor structure of the SUS was empirically supported among a diverse group of Turkish employees (211 female, 190 male with a mean age of 32.31; ranging from 20 to 63). Consistent with the original study, a six-factor correlational model produced better fit indices than single factor, higher order, and bifactor model. A series of multigroup confirmatory factor analyses provided evidence for configural, metric, and scalar invariance of the SUS, suggesting that the structure of the Turkish version of the scale was equivalent across gender, income, and social class groups. The results of the correlational analyses supported validity by significant positive correlations with measures of overqualification and withdrawal intentions and significant negative correlations with measures of job satisfaction, pay satisfaction, and meaningful work. The results of the study indicated the Turkish version of the SUS (T-SUS) provided a valid and reliable assessment of underemployment among Turkish employees. Also, findings of the present study help to gain an understanding of subjective underemployment experiences of Turkish employees and provide a framework for practitioners; employers, researchers, and policymakers to determine potential need for improvement through components of underemployment.

Çalışma Psikolojisi Kuramı, ekonomik açıdan sınırlı kaynaklara ve ayrımcılığa maruz kalan bireylerin çalışma ile ilgili deneyimlerini incelemek amacıyla geliştirilmiştir. Kuramın merkezinde İnsana Yakışır İş kavramı yer almaktadır ve bu işlere ulaşmayı etkileyen çeşitli bağlamsal ve psikolojik faktörlerin olduğu belirtilmektedir. Bu bağlamda mevcut araştırma, Çalışma Psikolojisi Kuramı temelinde önerilen İnsana Yakışır İş modelinin çalışan yetişkinler üzerinde test edilmesini amaçlamaktadır. Çalışmada 351 katılımcı Ekonomik Kısıtlılıklar Ölçeği, Yaşam Boyu Ötekileştirilme Ölçeği, Çalışma İradesi Ölçeği ve İnsana Yakışır İş Ölçeğini doldurmuşlardır. Verilerin analizinde path (yol) analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, ekonomik kısıtlılıklar ve ötekileştirilme çalışma iradesini ve insana yakışır işi negatif ve anlamlı bir şekilde yordarken, çalışma iradesi insana yakışır işi pozitif ve anlamlı bir şekilde yordamaktadır ve modeldeki tüm değişkeler insana yakışır işin %38’ini açıklamaktadır. Ayrıca çalışma iradesinin bağlamsal faktörler ile insana yakışır iş arasındaki aracı rolü anlamlı bulunmuştur. Son olarak sonuçlar alanyazın temelinde ele alınmış ve uygulamaya yönelik öneriler geliştirilmiştir.

Kişilerin ruhsal ve fiziksel sağlıklarını koruyucu bir etkisi olan insana yakışır işe erişim sağlamak günümüz koşullarında oldukça güçleşmiştir. Buna bağlı olarak son yıllarda uluslararası raporlarda sürdürülebilir kalkınma için önemli bir destekleyici faktör olarak gösterilen insana yakışır işlerin artırılması gerektiğine dikkat çekilmektedir. Benzer şekilde kariyer psikolojik danışmanlığı alanyazınında da insana yakışır işe yapılan vurgu son yıllarda giderek artmıştır. Bu bağlamda insana yakışır işi merkeze alan Çalışma Psikolojisi Kuramı ilgili kavramın yordayıcılarını ve sonuçlarını içeren kuramsal bir model ileri sürmüş ve farklı kültürlerde söz konusu modelin varsayımlarını test etmiştir. Mevcut araştırmada da insana yakışır işin sonuçları Çalışma Psikolojisi Kuramı temelinde ele alınarak çalışan yetişkinler üzerinde bir model testi gerçekleştirilmiştir. Buna göre söz konusu modelde insana yakışır işin yaşam doyumu ve iş doyumu ile ilişkisinde iş ihtiyaçları doyumunun aracılık rolü test edilmiştir. Toplamda 354 çalışan yetişkinden elde edilen veriler üzerinde yapılan analizlere göre insana yakışır işin yaşam doyumu ve iş doyumunu anlamlı şekilde yordadığı ve bu ilişkide iş ihtiyaçları doyumunun da anlamlı bir aracı role sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular alanyazın temelinde tartışılarak araştırmacı ve politika yapıcılara çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Bu araştırmanın iki temel amacı bulunmaktadır. İlk olarak üniversite öğrencilerinin sosyoekonomik durumları kontrol altına alındığında çalışma iradesinin kariyer karar verme öz-yetkinliği ve kariyer karar verme belirsizliğine tolerans tarafından ne düzeyde yordandığını incelemek; ikinci olarak öğrencilerin çalışma iradelerinin cinsiyete göre değişip değişmediğini belirlemektedir. Bu kapsamda, 327 (226 kadın, 100 erkek ve 1 cinsiyet belirtmemiş) üniversite öğrencisinden veri toplanmıştır. Toplanan veriler üzerinde yapılan analizler sonucunda kadınların çalışma iradelerinin erkeklere göre anlamlı bir şekilde yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca sosyoekonomik durum kontrol altına alındığında kariyer karar verme öz-yetkinliği ve kariyer karar verme belirsizliğine tolerans değişkenlerinin birlikte çalışma iradesini anlamlı bir şekilde yordadığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma bulguları araştırmanın sınırlılıkları çerçevesinde literatüre dayalı olarak tartışılmış ve gelecek araştırmalar için önerilerde bulunulmuştur.

Kişilerin günümüz iş dünyasında kendilerine bir yer bulabilmeleri ve kariyer gelişimlerini sürdürebilmelerinde lisansüstü eğitim önemli bir yere sahiptir. Fakat Türkiye'deki lisansüstü eğitime göre öğrenci sayıları incelendiğinde cinsiyetler arasında kadınların aleyhine bir eşitsizlik olduğu görülmektedir. Dolayısıyla mevcut araştırmada kadınların lisansüstü eğitime erkeklere göre daha az talep göstermelerinin altındaki faktörler incelenmiştir. Bu amaçla kadınların toplumsal cinsiyet algıları ve aile ya da kariyere yönelik tutumlarının lisansüstü eğitim niyetleri üzerinde rolü araştırılmıştır. Araştırma kapsamında veri toplamak amacıyla Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutum Ölçeği ve Aile-Kariyer Yönelimi Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini üniversitede öğrenim gören 292 kadın öğrenci oluşturmaktadır. Analiz sonucunda elde edilen bulgulara göre kadın öğrencilerin toplumsal cinsiyet algıları ve aile-kariyer yönelimleri lisansüstü eğitim yapma niyetlerini anlamlı bir şekilde yordamaktadır. Buna göre söz konusu bağımsız iki değişken birlikte değerlendirildiğinde kadınların lisansüstü eğitim niyetleri %62 oranında doğru tahmin edilebilmektedir Araştırmadan elde edilen bulgular ilgili alanyazına dayalı olarak tartışılmıştır.

Üniversite dönemi kişilerin kariyerlerinde önemli bir yere sahiptir. Bu dönemde kariyerleri ile ilgili çeşitli kararlar vermek durumunda olan öğrencilerin profesyonel bir yardıma ihtiyaç duymaları kaçınılmazdır. Fakat ilgili araştırmalar çok az sayıda üniversite öğrencisinin kariyer psikolojik danışmanlığı hizmetlerinden yararlandığını ortaya koymaktadır. Mevcut araştırmada ise üniversite öğrencilerinin kariyer psikolojik danışmanlığına yönelik tutumlarının kendini damgalamanın aracı rolüyle sosyal damgalanma ve yakın çevre damgalanması tarafından ne düzeyde yordandığı incelenmektedir. Araştırmada ayrıca öğrencilerin kariyer psikolojik danışmanlığına yönelik tutumlarının cinsiyete göre değişip değişmediği de test edilmiştir. İlişkisel araştırma deseni temelinde yürütülen araştırmada 500 üniversite öğrencisinden veri toplanmıştır. Toplanan veriler üzerinde yapılan yol analizi sonucunda bağımsız değişkenlerin kariyer psikolojik danışmanlığına yönelik tutumu anlamlı şekilde yordadığı ve bu ilişkide kendini damgalamanın anlamlı bir aracılık rolü olduğu görülmüştür. Ayrıca kariyer psikolojik danışmanlığına yönelik tutumun cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığı t testine göre incelenmiş ve kadınların erkeklere göre kariyer psikolojik danışmanlığına yönelik daha olumlu tutuma sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen bulgular ilgili alanyazına dayalı olarak tartışılmıştır.

No abstract