Soil organic matter (SOM) is a heterogeneous mixture of materials ranging from fresh plant tissues to highly decomposed humus at different stages of decomposition. Soil organic carbon (SOC) status is directly related to the amount of organic matter in soil and therefore is generally used to measure it. Soil carbon sequestration refers to the removal of carbon (C) containing substances from the atmosphere and its storage in soil C pools. The soil microbial community (SMC) plays an important role in the C cycle, and its activity is considered to be the main driver of differences in C storage potential in soil. The composition of SMC is crucial for maintaining soil ecosystem services, as the structure and activity of SMC also regulate the turnover and distribution of nutrients, as well as the rate of soil organic matter (SOM) decomposition. Here, we applied fungi on the soils taken from two fields, one used as a pasture and one for agriculture (wheat cultivation), in a histosol in the eastern part of Türkiye and investigated the changes in the organic carbon and enzyme activity contents of the soils at the end of the 41-day incubation period. In the study, four different fungal species (Verticillium dahliae (SOR-8), Rhizoctonia solani (S-TR-6), Fusarium oxysporum (HMK2-6), and Trichoderma sp.) were used and catalase, urease, and alkaline phosphatase activities were examined. Results showed that the values of SOC were V. dahliae (7.46%), Trichoderma sp. (7.27%), R. solani (7.03%), Control (6.97%), and F. oxysporum (6.7%) in pastureland and were V. dahlia (4.72%), control (4.69%), F. oxysporum (4.65%), R. solani (4.37%), and Trichoderma sp. (4.14%) in agricultural land, respectively. SOC and soil enzyme activities were significantly affected by land use types (p < 0.05). The higher SOC and enzyme activities were observed in pastureland. Finally, it was determined that soil organic carbon and soil enzyme activities were affected by fungi. This study is important in terms of revealing that the effects of fungi on soil organic carbon and enzyme activities are different in various land types.

ÖZET: Tarımsal üretim altında kalan toprakların fiziksel kimyasal ve biyolojik özellikleri gerek tarımsal uygulamalar gerekse iklim faktörleri sebebiyle sürekli değişime uğramaktadırlar. Bu nedenle yetiştirilen bitki türüne, topraklar üzerinde yapılan uygulamalara göre toprak özelliklerinin incelenmesi oldukça önemlidir. Bu araştırmada minimum ve konvansiyonel toprak işlemeli tarım sistemleri altında yetiştirilen buğday (Triticum aestivum) bitkisinin, bazı gelişim dönemlerinde (ekim, sapa kalkma ve tane dolum) üreaz, alkali fosfataz ve katalaz aktiviteleri araştırılmıştır. Bu amaçla buğdayın, ekim, sapa kalkma ve tane dolum dönemlerinde farklı derinliklerden (0-10,10-20 ve 20-30 cm) toprak örnekleri alınmış ve analizleri yapılmıştır. Çalışma sonucunda; en yüksek üreaz ve alkali fosfataz aktivitelerinin her iki toprak işleme sisteminde de sapa kalkma döneminde olduğu; katalaz aktivitesinin ise bitki gelişim periyodu süresince istatistiksel olarak önemsiz olduğu bulunmuştur. Ayrıca minimum toprak işleme sistemlerinde üreaz ve alkalin fosfataz aktivitelerinin daha yüksek olduğu ve toprak derinliği arttıkça üreaz, alkali fosfataz ve katalaz aktivitelerinin azaldığı belirlenmiştir.

Toprak gibi, çok kıymetli ve miktarı artırılamayan, yanlış uygulamalarla üst verimli kısmı azalan milli servetimizi korumak için, öncelikle onu iyi tanımak, özelliklerini ve verimlilik durumunu bilmek toprak bilimciler için bir ödevdir. Bu ödevin en son yerine getirilmiş, görsel hali toprak haritalarıdır. Bir ülke veya bölge topraklarında meydana değişikliklerin izlenmesi ve gerekli önlemlerin alınması için toprak haritalarının belirli süreler içerisinde yenilenmesi, ilk haritaların oluşturulmasından daha önemlidir. Türkiye toprak haritalamasındaki gelişmelerin kronolojik olarak verildiği bu çalışmada, 1958-2021 tarihleri arasında hazırlanan toprak haritaları sunulmuştur. Çalışma alanımız olan Iğdır ili örneklendirmeleri, toprak haritaları üzerindeki okumalarla yapılmıştır. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü (KHGM), Kars ili arazi varlığı paftalarındaki Iğdır ili sınırları sayısallaştırılarak, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ortamında tüm karakteristikler öz nitelik tablosu halinde veri tabanına dönüştürülmüş ve Toprak Reformu Genel Müdürlüğü 1/25.000 ölçekli sayısal toprak verileri ile birlikte kullanılarak; büyük toprak grupları, arazi kullanım kabiliyet sınıfları ve problemli arazileri kapsayan çok amaçlı bir Iğdır ili haritası hazırlanmıştır. Alan dağılımı ve oran hesaplamaları ArcGIS Pro 2.5 yazılımı ile yapılmıştır. 1958 yılında, Iğdır ili için 1 büyük toprak grubu ortaya konmuş iken; 1998 yılından bugüne kadar 7 büyük toprak grubu belirlenmiştir.

The aim of this study is to determine the soil and land characteristics of the province of Igdir and to create a database by using geographical data system analysis, which is widely used today. The study area was 3674.42 km2 and the digital elevation model (DEM) of the area was created using 1/25000 scale topographic map from the General Command of Mapping (GCM) in Igdir province, and elevation, slope, aspect and drainage maps were produced. Additionally, by using data and maps from the previous General Directorate of Rural Services and General Directorate of Soil Reform, large soil groups, depth, land use capability classification, problematic soils, water erosion and wind erosion maps were created, and area calculations were made with ArcGIS Pro 2.5 software. As a result, flat and near flat lands were located in the centre, east and north, and mountainous lands with high altitude were located in the west and south of Igdir province. Therefore, slopes were steep in the south and west, and low in the central, east and north parts. The land use capability map consisted of 122040 ha suitable for cultivated agriculture (I-IV class); 211220 ha unsuitable for cultivated agriculture (V-VII class) as grassland; and 29260 ha non-agricultural land. Land with moderate, severe and very severe erosion comprised 16.3%, 27.3% and 25.8%, respectively, for water erosion. Wind erosion affected 36670 ha of land. Igdir has large diversity and variety in terms of soil and land features, despite its small area.

Arazi kullanımı/örtü (AK/AÖ) değişimlerinin milli ve milletlerarası seviyede doğru olarak izlenmesine, analizine ve hesaplanmasına imkân veren, uzaktan algılama (UA) ve coğrafi bilgi sistemlerinden (CBS) yararlanan yeni dijital veri kümeleri kullanımı yaygınlaşmıştır. Bu dijital veri kümelerinden birisi Avrupa ölçekli çevre ile ilgili veri elde etme görevini yürüten Avrupa Çevre Ajansı’nın (European Environment Agency-EEA) yöntemini geliştirdiği ve Türkiye’nin de dahil olduğu 39 ülke tarafından kullanılan CORINE izleme sistemidir. Bu çalışmada Çevresel Bilgi Koordinasyonu (Coordination of Information on the Environment-CORINE) izleme yöntemine göre Iğdır ili için 2000-2006-2012-2018 yıllarında arazi kullanımı/örtü mevcut durumu ve meydana gelen değişikliklerin alan ve oran olarak hesaplanması, değişimin sebeplerinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Iğdır ili için CORINE yöntemine göre; AK/AÖ çeşitleri 1. düzeyde yer alan 5 ana başlık altında (yapay yüzeyler, tarım alanları, ormanlık ve doğal alanlar, sulak alanlar ve su kütleleri), 2. düzeyde 12 ve 3. düzeyde 23 farklı izleme sınıfı olarak belirlenmiştir. Bu sınıfların her altı yıllık dönemi için alansal ve oransal hesaplamaları yapılarak 2000-2018 döneminde arazi kullanımı/örtü durumundaki değişimler, yapay yüzeylerde 358.9 ha, tarım alanlarında 1850.8 ha, su kütlelerinde 18.5 ha artış; ormanlık ve doğal alanlarda 2187.9 ha, sulak alanlarda 153.6 ha azalış olarak belirlenmiştir. İl arazisi üzerinde en yaygın arazi kullanımı/örtü sınıfını (16407.6 ha) ve artışını (4165.6 ha), seyrek bitki örtüsü ile kaplı eğimli, sığ ve düşük verimli alanlar oluşturmaktadır.