Білім Беру Ҥрдісі Жҥйесіндегі Жасҿспірімдердің Кҽсіби Ҿзін–ҿзі Анықтауын Психологиялық–педагогикалық Қолдау

Abstract

В статье проанализирована проблема психолого-педагогического сопровождения профессио- нального самоопределения подростков. Выбор будущей профессии является важным этапом развития личности и это очень сенситивный период. Выбор профессии значительно влияет на жизнь в период обучения в колледже/вузе и последующей профессиональной деятельности. Было проведено анкетирование студентов 1 курса. Были получены сведения, что со всеми учениками проводилась профориентационная работа, но ее эффективность была низкая. Были выявлены причины данного феномена. Были проанализированы методологические аспекты организации сопровождения профес- сионального самоопределения подростков. Повышение осведомленности подростка о существующих профессиях позволяет расширять его профессиональное мировоззрение и сделать выбор более сознательным. Особую роль стоит уделить проведению психодиагностики способностей личности. Они не определяют будущую профессию, но позволят успешно ею овладеть. Мотивация и сила воли занимает ключевую роль в выборе будущей профессии. Стоит учитывать, что для подростков может быть характерна лабильность профессиональных предпочтений. В ходе дискуссии определены ключевые ошибки, которые могут допускать подростки при выборе будущей профессии. Ключевые слова: выбор профессии, профориентация, подростки, сопровождение, школа. Мақалада жасӛспірімдердің кәсіби ӛзін-ӛзі анықтауын психологиялық-педагогикалық қамтамасыз ету мәселесі талданады. Болашақ мамандықты таңдау адам дамуының маңызды кезеңі және бұл ӛте сезімтал кезең. Мамандық таңдау колледжде/университетте оқу және одан кейінгі кәсіби қызмет кезеңіндегі ӛмірге айтарлықтай әсер етеді. 1 курс студенттеріне сауалнама жүргізілді. Барлық студенттермен кәсіптік бағдар беру жұмыстары жүргізілгенімен оның тиімділігі тӛмен екендігі туралы ақпарат алынды. Бұл құбылыстың себептері анықталды. Жасӛспірімдердің кәсіби ӛзін-ӛзі анықтауын қолдауды ұйымдастырудың әдістемелік аспектілері талданды. Жасӛспірімнің бар мамандықтар туралы хабардарлығын арттыру оның кәсіби дүниетанымын кеңейтіп, таңдауын саналы түрде жасауға мүмкіндік береді. Тұлға қабілеттерінің психодиагностикасына ерекше рӛл берілуі керек. Олар болашақ мамандықты анықтамайды, бірақ оны сәтті меңгеруге мүмкіндік береді. Болашақ мамандықты таңдауда мотивация мен ерік-жігер басты рӛл атқарады. Жасӛспірімдерге кәсіби бейімділіктердің тұрақсыздығы тән болуы мүмкін екенін есте ұстаған жӛн. Талқылау барысында жасӛспірімдердің болашақ мамандықты таңдауда жіберетін негізгі қателері айқындалады. Тҥйін сҿздер: мамандық таңдау, кәсіптік бағдар беру, жасӛспірімдер, тірек, мектеп. In the article, the problem of psychological and pedagogical support of professional self-determination of teenagers is analyzed. Choosing a future profession is an important stage of personality development and this is a very sensitive period. The choice of profession has a significant impact on life during the period of study at college/university and subsequent professional activity. A survey of 1st year students was conducted. Information was received that career orientation work was conducted with all students, but its effectiveness was low. This is the reason for this phenomenon. Methodological aspects of the organization of support for the professional self-determination of teenagers were analyzed. Increasing the teenager's awareness of existing professions allows him to expand his professional worldview and make the choice more conscious. A special role should be given to individuals with psychodiagnostics abilities. They do not determine the future profession but allow them to master it successfully. Motivation and willpower play a key role in choosing a future profession. It is worth considering that for teenagers there can be a characteristic lability of professional preferences. During the discussion, the key mistakes that teenagers can make when choosing a future profession are defined. Keywords: choice of profession, professional orientation, teenagers, support, school