Πολιτισμικά, Πολιτικά Και Οικονομικά Εμπόδια Προσέλκυσης Άμεσων Ξένων Επενδύσεων Στις Χώρες Της Μέσης Ανατολής

Abstract

Ένα διακριτικό γνώρισμα της παγκόσμιας οικονομίας τις τελευταίες δεκαετίες αποτελεί ο ρυθμός ανόδου και η εντυπωσιακή αύξηση των άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) παγκοσμίως. Λόγω του δυνητικού ρόλου που οι άμεσες ξένες επενδύσεις μπορούν να παίξουν στην επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξη και την μεταστροφή της οικονομίας, πολλές αναπτυσσόμενες χώρες αναζητούν τέτοιου είδους επενδύσεις που θα δρούσαν πολλαπλασιαστικά στις προσπάθειες ανάπτυξης της οικονομίας τους. Κατά συνέπεια, οι άμεσες ξένες επενδύσεις έγιναν μια σημαντική πηγή εξωτερικής ιδιωτικής χρηματοδότησης για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Παρόλα αυτά, οι κατανομή των ΑΞΕ χαρακτηρίζεται από μεγάλες ανισότητες και οι αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν μείζονα προβλήματα στην προσέλκυση ξένων επενδυτών. Οι χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βορείου Αφρικής (Middle East and North Africa, ΜΕΝΑ χώρες) όπως πολλές άλλες ανερχόμενες και αναπτυσσόμενες χώρες αναλώνονται σε τεράστιες προσπάθειες για την προσέλκυση ενός ικανοποιητικού επιπέδου ΑΞΕ, μέσω της προώθησης των τοπικών τους πλεονεκτημάτων και μέσω της μείωσης τόσο των εμποδίων όσο και των κινδύνων που παρακωλύουν τις ροές των ΑΞΕ. Υπάρχουν γνωστοί παράγοντες και κίνδυνοι που επηρεάζουν τις ΑΞΕ, όπως οι οικονομικοί και οι πολιτικοί παράγοντες. Όμως, φαίνεται ότι μένει ένας σημαντικός ρόλος σε αυτόν τον τομέα που θα μπορούσαν να παίξουν άλλοι παράγοντες. Σε πολλές περιπτώσεις αυτός ο ρόλος μπορεί να μην είναι ξεκάθαρος. Σκοπός αυτής της μελέτης είναι να εξετασθούν οι σχετικά άγνωστοι παράγοντες (προσδιοριστικά στοιχεία και κίνδυνοι), παρά οι παραδοσιακοί παράγοντες, που επηρεάζουν τους ξένους επενδυτές στην απόφασή τους να εμπλακούν με ΑΞΕ στις ΜΕΝΑ χώρες. Αυτοί οι νέοι παράγοντες εστιάζουν στο πολιτιστικό πεδίο. Το δείγμα αποτελείται από δεκαεννέα ΜΕΝΑ χώρες για την περίοδο 1970-2003. Η ανάλυση διεξάγεται σε δύο επίπεδα: σε διαστρωματικό επίπεδο χωρών (για το σύνολο των ΜΕΝΑ χωρών, από τη μια πλευρά, και για τα υποσύνολα των πετρελαιοπαραγωγών και μη πετρελαιοπαραγωγών χωρών, από την άλλη), χρησιμοποιώντας το Υπόδειγμα Σταθερής Επίδρασης (Fixed Effect Model, FEM) και σε επίπεδο χώρας, χρησιμοποιώντας τεχνικές αυτοπαλινδρομούμενων διανυαματικών συστημάτων (VAR). Τα αποτελέσματα συμφωνούν στην υπόδειξη του πολιτισμικού κινδύνου ως το βασικό και κυρίαρχο κίνδυνο που επηρεάζει τις ροές των ΑΞΕ στις ΜΕΝΑ χώρες (τόσο για τις πετρελαιοπαραγωγές, όσο και τις μη πετρελαιοπαραγωγές χώρες), ενώ ο πολιτικός κίνδυνος έπεται και ο οικονομικός κίνδυνος φαίνεται να ασκεί τη μικρότερη επιρροή. Η ανάγκη για μια ανάλυση μεγαλύτερη σε βάθος έδωσε ώθηση για την ανάπτυξη της ποιοτικής ανάλυσης με άμεση επικοινωνία με τους ξένους επενδυτές σε μια από τις ΜΕΝΑ χώρες, η οποία τυγχάνει να είναι η Ιορδανία (case-study). Τα αποτελέσματα της ποιοτικής ανάλυσης, ειδικά η τεχνική της δεσμευμένης Logit παλινδρόμησης, επιβεβαιώνει τα οικονομετρικά αποτελέσματα, ότι, δηλαδή, η οικονομική επίδοση και η πολιτική σταθερότητα (αστάθεια) είναι σημαντικά θέματα στην διαμόρφωση των ΑΞΕ. Παρόλα αυτά, οι πολιτισμικοί παράγοντες ασκούν ειδικές επιδράσεις σε αυτό το πλαίσιο. Με άλλα λόγια, οι πολιτισμικοί παράγοντες φαίνεται να κρύβονται πίσω από τους πολιτικούς κινδύνους στις ΜΕΝΑ χώρες και, ακολούθως, να επηρεάζουν τις αποφάσεις σχετικά με τις ροές των ΑΞΕ προς τις χώρες αυτές.