Ολοκληρωμένο Μεθοδολογικό Πλαίσιο Για Την Υποστήριξη Αποφάσεων Προβλημάτων Της Ελληνικής Αγοράς Φυσικού Αερίου

Abstract

Αντικείμενο της διατριβής αποτελεί η πρόταση περί αξιοποίησης των μεθοδολογιών της Επιχειρησιακής Έρευνας και συγκεκριμένα της Πολυκριτήριας Ανάλυσης και του Μαθηματικού Προγραμματισμού για την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου μεθοδολογικού πλαισίου συστηματικής υποστήριξης αποφάσεων και ενεργειών των εμπλεκόμενων φορέων σε όλες τις βαθμίδες διοίκησης της σύγχρονης προσφάτως απελευθερωμένης ελληνικής αγοράς φυσικού αερίου. Σε αυτή τη λογική προτείνεται ο σχεδιασμός μοντέλων που κάνουν χρήση των παραπάνω μεθοδολογιών για την υποστήριξη των αποφάσεων – δράσεων σε όλα τα επίπεδα διοίκησης της αγοράς αερίου. •Στο Στρατηγικό επίπεδο σχεδιάστηκε ένα πολυκριτήριο μοντέλο αποφάσεων για την υποστήριξη κατά τη λήψη αποφάσεων των φορέων χάραξης πολιτικής για θέματα ανάπτυξης υποδομών και αξιολόγησης επενδύσεων με έμφαση στον εντοπισμό εναλλακτικών διαδρόμων φυσικού αερίου προς τη Χώρα. Στο επίπεδο αυτό οι αποφάσεις λαμβάνονται κυρίως από εθνικούς φορείς και κατά κύριο λόγο είναι μακροπρόθεσμου ορίζοντα υλοποίησης. Στο πλαίσιο αυτό αφού απαριθμήθηκαν οι πιθανοί εναλλακτικοί διάδρομοι προμήθειας αερίου προς την Ελλάδα (υφιστάμενοι και μη), εν συνεχεία αυτοί αξιολογήθηκαν στη βάσει ενός πολυκριτήριου συστήματος αξιολόγησης εναλλακτικών διαδρόμων προμήθειας αερίου προς την Χώρα που βασίζεται σε τρεις άξονες προτίμησης, οι οποίοι προέκυψαν λαμβάνοντας υπόψη τη γνώση και εμπειρία των στελεχών των εθνικών φορέων χάραξης ενεργειακής πολιτικής: την Οικονομία της Προμήθειας, την Ασφάλεια του Εφοδιασμού και τα θέματα Συνεργασίας ανάμεσα στις Χώρες. Η μοντελοποίηση βασίστηκε στο σχεδιασμό ενός προσθετικού μοντέλου αξίας και ο ρόλος του αποφασίζοντα δόθηκε σε έναν επικεφαλής της εθνικής ενεργειακής πολιτικής για το φυσικό αέριο. Στα πλεονεκτήματα της μεθόδου συγκαταλέγονται η άρση της προϋπόθεσης εξειδίκευσης σε θέματα πολυκριτήριας ανάλυσης για τον εμπλεκόμενο υπεύθυνο χάραξης ενεργειακής πολιτικής με ταυτόχρονη ωστόσο αξιοποίηση της γνώσης και εμπειρίας του. •Στο Διοικητικό επίπεδο μοντελοποιηθηκαν με χρήση Μαθηματικού Προγραμματισμού όλες οι παράμετροι που υπεισέρχονται σε αποφάσεις που έχουν να κάνουν με αξιολόγηση συμφωνιών και συμβατικών όρων υφιστάμενων συμβολαίων καθώς επίσης και με κατάρτιση επιχειρησιακών στόχων σε επίπεδο επιχειρησιακού πλάνου ή/και εντοπισμό ενδεχόμενων ευκαιριών προς αξιοποίηση. Οι αποφάσεις αυτές είναι συνήθως μεσοπρόθεσμου ορίζοντα και αφορούν κυρίως διοικητικά συμβούλια εταιριών προμήθειας ή/και μεταπώλησης φυσικού αερίου. •Στο Διαχειριστικό – λειτουργικό επίπεδο σχεδιάστηκε με χρήση Μαθηματικού Προγραμματισμού ένα μοντέλο υποστήριξης αποφάσεων το οποίο λαμβάνει υπόψη συμβατικούς, κανονιστικούς και λοιπούς τεχνικούς περιορισμούς και υποστηρίζει την διενέργεια των καθημερινών (βραχυχρόνιων) λειτουργιών των στελεχών διαχείρισης χαρτοφυλακίου, λαμβάνοντας ωστόσο υπόψη τους μεσοπρόθεσμους στόχους που έχουν τεθεί από τις διοικήσεις. Πέραν του σχεδιασμού των μοντέλων στα τρία διοικητικά επίπεδα, βασικό στοιχείο της διατριβής αποτελεί η πρόταση ότι για τη βέλτιστη επίτευξη των στόχων σε όλα τα επίπεδα διοίκησης, τα οποία μπορούν να αποτυπωθούν σχηματικά σε μορφή πυραμίδας, θα πρέπει να υπάρχει αλληλεπίδραση αυτών μεταξύ τους με σκοπό τη βέλτιστη ευθυγράμμιση των ενεργειών για τη διασφάλιση τόσο των εθνικών (ασφάλεια εφοδιασμού, χαμηλό κόστος προμήθειας καυσίμου) όσο και των εταιρικών στόχων (μεγιστοποίηση κερδών, ελαχιστοποίηση συνολικού κόστους) και την εναρμόνιση με το εκάστοτε ρυθμιστικό πλαίσιο (καθημερινή λειτουργία σύμφωνα με τους ισχύοντες Κώδικες/Κανονισμούς). Στο πλαίσιο αυτό, τα μοντέλα των τριών επιπέδων σχεδιάστηκαν με πρόβλεψη κατάλληλων διεπαφών ανάμεσα τους για τη διοχέτευση τόσο των κατευθύνσεων οι οποίες προκύπτουν στα υψηλότερα διοικητικά επίπεδα προς τα μοντέλα χαμηλότερων επιπέδων όσο και των προτεινόμενων ενεργειών/δράσεων από τα χαμηλότερα προς τα υψηλότερα επίπεδα με στόχο την κατάλληλη αξιολόγησή τους κατά την υποστήριξη αποφάσεων διοικητικού χαρακτήρα ή χάραξης ενεργειακή πολιτικής.Λαμβάνοντας υπόψη τη δομή αυτή και καθώς οι δράσεις σε καθένα από τα επίπεδα που περιγράφονται παραπάνω απαιτούν για τη διαχείρισή τους συνδυασμό πολλών διαφορετικών παραγόντων, με διαφορετική βαρύτητα μεταξύ τους που δεν είναι εύκολο να συσχετισθούν και να αξιολογηθεί επαρκώς η επίδραση καθενός εξ’ αυτών συστηματικά, στο πλαίσιο της διατριβής προτείνεται η υποστήριξη των επιχειρησιακών αποφάσεων σε κάθε επίπεδο από αντίστοιχα Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων τα οποία μοντελοποιούν συστηματικά τα προβλήματα που τίθενται με όλους τους γνωστούς περιορισμούς που τα αφορούν καθώς επίσης και τη γνώση (στο βαθμό που αυτή είναι εφικτό να αποτυπωθεί) των αρμοδίων στελεχών. Η δομημένη και συστηματική μοντελοποίηση επιχειρησιακών προβλημάτων με Συστήματα Υποστήριξης Αποφάσεων δεν έχει σαν στόχο ούτε και δύναται να υποκαταστήσει τη γνώση και την εμπειρία των αρμόδιων στελεχών καθώς συχνά οι συσχετισμοί που διαμορφώνονται στην αγορά δεν είναι δυνατόν να αποδοθούν με μαθηματικές τεχνικές και όρους. Η πρόσθετη αξία που προσδίδουν τα εν λόγω Συστήματα έγκειται στη δυνατότητα που παρέχουν στον αποφασίζοντα να αποκτήσει μία όσο το δυνατόν πληρέστερη εικόνα του τρόπου επίδρασης του κάθε παράγοντα μέσω της δημιουργίας και εκτέλεσης πολλών διαφορετικών σεναρίων/προσεγγίσεων και με τον τρόπο αυτό να οδηγηθεί στην ορθολογικότερη για εκείνον απόφαση.