Οι Οικονομικές Δραστηριότητες Του Μυκηναϊκού Ιερατείου

Abstract

Η παρούσα διατριβή εξετάζει τις οικονομικές δραστηριότητες του μυκηναϊκού ιερα-τείου με βάση τα τεκμήρια της Γραμμικής Γραφής Β και τα αρχαιολογικά δεδομένα από τα ιερά της ηπειρωτικής Ελλάδας κατά την ανακτορική περίοδο (14ος - 12ος αιώνας π. Χ.). Στόχος είναι η διερεύνηση της οργάνωσης της θρησκευτικής οικονομίας και ο προσδιορισμός της σχέσης της με την ανακτορική. Δεδομένου ότι στις πρώιμες κοινωνίες, όπως η μυκηναϊκή, η οικονομία, η κοινωνία και η θρησκεία ήταν στενά συνδεδεμένες, το ζήτημα σχετίζεται άμεσα με την κοινωνική θέση του ιερατείου εντός του ιεραρχημένου ανακτορικού συστήματος και άπτεται άμεσα του ζητήματος της φύσης της μυκηναϊκής βασιλείας. Η διατριβή διαρθρώνεται σε τρεις ενότητες. Στην πρώτη ενότητα εξετάζεται το θέμα της ιερής οικονομίας και της σχέσης πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας. Η δεύτερη ενότητα είναι αφιερωμένη στα επιγραφικά δεδομένα (σύνθεση και οργάνωση του μυκηναϊκού ιερατείου, βιοτεχνικές δραστηριότητες των ιερών και η παρουσία του θρησκευτικού στοιχείου στη γαιοκατοχή) και η τρίτη στα αρχαιολογικά (παρουσιάζονται τα ιερά της ηπειρωτικής Ελλάδας, καθώς και τα ιερά στην Αγία Ειρήνη της Κέας και στη Φυλακωπή της Μήλου, που εμφανίζουν στοιχεία άσκησης βιοτεχνικής δραστηριότητας). Το τελευταίο κεφάλαιο αφιερώνεται στην ανασύνθεση των δεδομένων και προτείνεται ότι τα ιερά που βρίσκονταν σε εγγύτητα με τα ανάκτορα αποτελούσαν οικονομικές μονάδες που ελέγχονταν μεν από αυτά, διέθεταν όμως σχετική αυτονομία. Από τα διαθέσιμα στοιχεία δεν προκύπτει πως το θρησκευτικό στοιχείο κυριαρχούσε στους χώρους παραγωγής και στον τρόπο διανομής των αγαθών κατά τη μυκηναϊκή ανακτορική περίοδο. Τα τεκμήρια δεικνύουν ότι οι θρησκευτικοί αξιωματούχοι κατείχαν σημαντική θέση στη μυκηναϊκή κοινωνία, χωρίς όμως να διαθέτουν προνομιακή μεταχείριση ούτε κατοχή ειδικών προνομίων, τουλάχιστον στον οικονομικό τομέα, μολονότι η θρησκεία έπαιζε σημαντικό ρόλο στη μυκηναϊκή κοινωνία και κάποια ιερά φαίνεται πως διέθεταν οικονομική δύναμη και συνακόλουθα κάποιου είδους επιρροή. Από τα υπάρχοντα επιγραφικά και αρχαιολογικά δεδομένα δεν προκύπτει η αρχιερατική ιδιότητα του Μυκηναίου ηγεμόνα, ούτε η ύπαρξη κάποιας ειδικής σχέσης μεταξύ ιερατείου και ανώτατης πολιτικής εξουσίας.