Ο Ρόλος Της Επιμόρφωσης Και Της Κλινικής Εκπαίδευσης Του Εκπαιδευτικού Προσωπικού Των Σχολικών Μονάδων Ειδικής Αγωγής Στη Συγκρότηση Της Επαγγελματικής Ταυτότητάς Του

Abstract

Το αντικείμενο της παρούσας εργασίας ανήκει στο επιστημονικό πεδίο της Ειδικής Αγωγής και Ψυχοπαιδαγωγικής - Ψυχοκοινωνικής Παρέμβασης και οριοθετείται εννοιολογικά εντός του πεδίου της συνάρθρωσης τριών πόλων: (i) της κατάστασης της «αναπηρίας-απόκλισης», (ii) της θεσμικής αντιμετώπισης της «αναπηρίας- απόκλισης» ήτοι, του ιστορικά διαμορφωμένου πλαισίου Ειδικής Αγωγής και Ψυχοπαιδαγωγικής - Ψυχοκοινωνικής Παρέμβασης που ισχύει σε μια χώρα, και (iii) των διεργασιών εκπαίδευσης/κατάρτισης με στόχο τη διαμόρφωση επαγγελματικής ταυτότητας/οντότητας στους εκπαιδευόμενους. Τα απαραίτητα «δομικά στοιχεία» προκειμένου να «σκιαγραφήσουμε» τη «μορφή», τη «δομή» και τη «λειτουργία» μιας τέτοιας εννοιολογικής συνάρθρωσης, ανιχνεύθηκαν στα «περιεχόμενα» των αναπαραστάσεων και των στάσεων του συνόλου των ατόμων που απαρτίζουν το ενεργό εκπαιδευτικό προσωπικό των Σχολικών Μονάδων Ειδικής Αγωγής (Ειδικά Σχολεία και Τμήματα Ένταξης όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων) της χώρας μας.Κατά το πρώτο στάδιο διεξαγωγής της παρούσας έρευνας, διεξάγαμε μη κατευθυνόμενη ερευνητική συνέντευξη σε ένα δείγμα 40 εκπαιδευτικών, με ή χωρίς εκπαίδευση ή/και μετεκπαίδευση στην Ειδική Αγωγή. Οι πυρήνες αναφοράς που εξάχθηκαν από την Ανάλυση Περιεχομένου, και συγκεκριμένα δια της εφαρμογής της μεθόδου Προτασιακής Ανάλυσης Λεκτικών Δεδομένων, οδήγησαν στη σύνταξη ερευνητικού ερωτηματολογίου 50 ερωτήσεων, τόσο κλειστού τύπου πολλαπλής επιλογής όσο και ανοιχτού τύπου καταγραφής απόψεων, το οποίο -σε ένα δεύτερο στάδιο διεξαγωγής της έρευνας- απευθύναμε σε Τμήματα Ένταξης και ΣΜΕΑ Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της επικράτειας. Μας επεστράφησαν 240 ερωτηματολόγια εκ των οποίων τα 235 πλήρως συμπληρωμένα. Η ποσοτική και ποιοτική ανάλυση των απαντήσεων και η περαιτέρω ερμηνευτική προσέγγιση οδήγησαν στις ακόλουθες διαπιστώσεις: οι πυρήνες αναφοράς και οι ποιοτικοί άξονες γύρω από τους οποίους οργανώνεται και δομείται ο «λόγος» του εκπαιδευτικού προσωπικού των Σχολικών Μονάδων Ειδικής Αγωγής διαπλέκονται κατεξοχήν γύρω από το πρόσωπο, την οντότητα, του ίδιου του εκπαιδευτικού. Το γεγονός της παρακολούθησης ενός προγράμματος σπουδών δεν επέφερε αναδομήσεις στην αναπαραστατική τυπολογία και τις στάσεις του πληθυσμού αναφορικά με το επαγγελματικό του «αντικείμενο», ήτοι το παιδί με αναπηρία-απόκλιση, ενώ οι όποιες παρατηρούμενες διαφοροποιήσεις προκύπτουν ως συνάρτηση παραγόντων σχετικά ανεξάρτητων από την πραγματοποίηση-παρακολούθηση ενός προγράμματος σπουδών και αφορούν μόνο επιμέρους, όχι θεμελιακής για τη δόμηση επαγγελματικής ταυτότητας αξίας, σημεία.Απόρροια της παρούσας ερευνητικής μελέτης αποτελεί η εισήγηση ενός παιδαγωγικού Πλαισίου-Προγράμματος Εκπαίδευσης/Κατάρτισης στο γνωστικό αντικείμενο της Ειδικής Αγωγής και Ψυχοπαιδαγωγικής-Ψυχοκοινωνικής Παρέμβασης, ικανού να οδηγήσει στη σταδιακή ανάδυση και μορφοποίηση μιας δυνητικά επιχειρησιακής «επαγγελματικής οντότητας/ταυτότητας» στο θεωρητικό-πρακτικό πεδίο της Ειδικής Αγωγής. Ένα τέτοιο πλαίσιο, είναι αναγκαίο να παρέχει στους εκπαιδευόμενους γνωστικά περιεχόμενα που θα προκύπτουν από μια διεπιστημονική και πολυεπιστημολογική θεωρητική προσέγγιση του επαγγελματικού τους αντικειμένου, σε συνδυασμό με μια βιωματική προσέγγισή του, η οποία θα αποκτάται διαμέσου της διεξαγωγής κατάλληλα οργανωμένης και επαρκούς σε χρονικό διάστημα Κλινικής Εκπαίδευσης & Άσκησης. Κυρίως όμως, είναι απολύτως απαραίτητο να τους παρέχει τη δυνατότητα μιας σε βάθος και επί τούτω (ad hoc) ψυχονοητικής επεξεργασίας των «δεδομένων» που θα προκύπτουν από την καθημερινή επαφή τους με το συγκεκριμένο επαγγελματικό πεδίο. Επεξεργασία η οποία, επιστρατεύοντας συνδυαστικά και τα γνωστικά περιεχόμενα που θα έχουν προσκτηθεί, θα στοχεύει την αναδόμηση των υπαρχουσών αναπαραστάσεων και, ως εκ τούτου, τη διαμόρφωση νέων στάσεων, οι οποίες και θα οδηγούν τους εκπαιδευόμενους στην απόκτηση μιας κατάλληλης για τη διαπραγμάτευση με το συγκεκριμένο αντικείμενο και διακριτής-διακρίσιμης επαγγελματικής ταυτότητας.