Ο Διαφωτισμός Στην Πατριαρχική Σχολή Της Ξηροκρήνης

Abstract

Η Πατριαρχική Σχολή της Ξηροκρήνης (1804-1825) ήταν ένα φιλόδοξο εκπαιδευτικό εγχείρημα που επιχείρησε η Μεγάλη Εκκλησία κατά την πρώτη πατριαρχία του Καλλινίκου Ε΄ (1801-1806). Η διατριβή αυτή αποτελεί απόπειρα περαιτέρω διερεύνησης της ήδη καλά τεκμηριωμένης ιστορίας του εκπαιδευτηρίου και εμβάθυνσης σε ορισμένες ανεπαρκώς γνωστές πτυχές του. Αναλύονται λοιπόν όλες οι ανανεωτικές προσπάθειες που σημάδεψαν τη λειτουργία της σχολής, όπως οι νέες διδακτικές μέθοδοι, το πρόγραμμα σπουδών, ο εμπλουτισμός της βιβλιοθήκης και η απόπειρα σύνταξης του αρχαιοελληνικού λεξικού της «Κιβωτού». Για να γίνει αντιληπτό το πνεύμα που επικρατούσε στη σχολή επιχειρείται η σκιαγραφία της πνευματικής φυσιογνωμίας των λογίων που την ποδηγέτησαν ως σχολάρχες μέσω της ανάλυσης της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής τους πορείας, του επιστημονικού και μεθοδολογικού στοχασμού που απαντά στις εργασίες τους, όπως επίσης και της εν γένει ιδεολογικής τους στάσης. Ωστόσο, η έρευνα δεν περιορίζεται μόνο στα ιδεολογικά συμφραζόμενα αλλά επεκτείνεται για να συμπεριλάβει τους πολλαπλούς πολιτικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες όπως αυτοί διαμορφώθηκαν εντός του ιστορικού πλαισίου της οθωμανικής κυριαρχίας και οι οποίοι καθόρισαν την έκβαση του εγχειρήματος.