Νεοτεκτονικά Ρήγματα Της Ευρύτερης Περιοχής Της Θεσσαλονίκης Σε Σχέση Με Τα Εδάφη Θεμελίωσης

Abstract

Η παρούσα διδακτορική διατριβή έχει σκοπό την ανίχνευση και μελέτη των νεοτεκτονικών ρηγμάτων και ιδιαίτερα των ενεργών και πιθανά ενεργών ρηγμάτων στην ευρύτερη και εγγύτερη περιοχή της πόλης Θεσσαλονίκης, αλλά και την μελέτη αυτών ως προς την επικινδυνότητά τους σε πιθανή ενεργοποίηση τους. Αρχικά τα ρήγματα χωρίστηκαν σε τρεις ζώνες ανάλογα με την απόστασή τους από την πόλη της Θεσσαλονίκης. Η πρώτη ζώνη (1) περιλαμβάνει τα ρήγματα τα οποία διέρχονται μέσα από το Πολεοδομικό Συγκρότημα της Θεσσαλονίκης, η δεύτερη (2) περιλαμβάνει ρήγματα τα οποία διέρχονται από περιοχές επέκτασης της πόλης της Θεσσαλονίκης και η τρίτη (3) ρήγματα τα οποία βρίσκονται σε απόσταση μέχρι και 80km αλλά σε ενεργοποίησή τους θα μπορούσαν να πλήξουν τον δομημένο ιστό της πόλης. Στο Α' μέρος παρουσιάζονται εισαγωγικά στοιχεία, όπου γίνεται αναφορά της υπάρχουσας βιβλιογραφίας και μία ανάσκοπηση, όσον αφορά την σεισμική επικινδυνότητα, και την νομοθεσία σχετικά με την επέκταση πόλεων. Παράλληλα αναλύονται τα προβλήματα που μπορούν να προκύψουν από την ενεργοποίηση των ρηγμάτων αυτών στο δομημένο περιβάλλον. Στο Β' μέρος αναφέρονται τα βήματα της μεθοδολογίας. Πρώτο βήμα της διατριβής αυτής ήταν η μελέτη της γεωλογίας (κεφ. 3.1) της περιοχής με την βοήθεια τοπογραφικών, γεωλογικών και νεοτεκτονικών χαρτών αλλά και όπου αυτό ήταν αδύνατο λόγω πυκνής δόμησης με την βοήθεια των γεωτρήσεων και γεωφυσικών διασκοπήσεων. Στην συνέχεια επανεξετάστηκε η τεκτονική και νεοτεκτονική της ευρύτερης περιοχής (κεφ. 3.2) και η σεισμικότητά της (κεφ. 3.3). Το επόμενο βήμα ήταν η αποτύπωση (κεφ. 3.4) της μορφολογίας της περιοχής αλλά και των γεωλογικών και τεκτονικών στοιχείων με την βοήθεια χαρτών. Για την αποτύπωση της μορφολογίας (κεφ. 3.5) στην πόλη της Θεσσαλονίκης έγινε σύγκριση παλαιών χαρτών και φωτογραφιών και τελικά η περιοχή χωρίστηκε σε 5 υδρολογικές λεκάνες, Ανθεμούντα, Δενδροποτάμου, Θέρμης, Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης και λεκανών Δήμου Θερμαϊκού. Ιδιαίτερο ρόλο για την εύρεση της γεωλογίας και τεκτονικής της δομημένης περιοχής είχε η καταγραφή και ερμηνεία των γεωτρητικών δεδομένων (κεφ. 4.1) που περιλαμβάνουν δειγματοληπτικές γεωτρήσεις και υδρογεωτρήσεις. Στο κεφάλαιο 4.2 έγινε η καταγραφή και ερμηνεία των γεωφυσικών διασκοπήσεων. Ακολούθησε η μελέτη της μορφοτεκτονικής ανάλυσης (κεφ. 4.3) με την χρήση των ποσοτικών μορφοτεκτονικών δεικτών (ασυμμετρία λεκάνης απορροής, δαντέλωση στους πρόποδες των βουνών κ.α.). Σε επιλεγμένες περιοχές έγιναν και παλαιοσεισμολογικές τομές (κεφ. 4.4) για λεπτομερέστερη μελέτη κυρίως του ρήγματος Ανθεμούντα. Και τέλος στο Γ' μέρος εξετάστηκαν αναλυτικά τα σημαντικότερα ρήγματα για το Πολεοδομικό Συγκρότημα της Θεσσαλονίκης., όπως του Ανθεμούντα (κεφ. 5) με τα υποτμήματά του, αλλά και της ευρύτερης λεκάνης του Ανθεμούντα, ρήγματα Βόρειου Ανθεμούντα και Θέρμης. Από την 1η ζώνη μελέτης εξετάστηκαν τα ρήγματα του Πολεοδομικού Συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης (κεφ. 6) με έμφαση το ρήγμα της Πυλαίας - Πανοράματος λόγω των στοιχείων ενεργότητας που δίνει και της ανάπτυξής του μέσα στον δομημένο ιστό της πόλης. Παράλληλα μελετήθηκαν τα ρήγματα βόρεια της πόλης της Θεσσαλονίκης (κεφ. 7), όπως τα ρήγματα Ασβεστοχωρίου και Ευκαρπίας που ανήκουν στην 2η ζώνη. Στο τελευταίο κεφάλαιο μελετήθηκαν τα ρήγματα και των τριών ζωνών ως προς την επικινδυνότητά τους και το αναμενόμενο μέγεθος σεισμού σε πιθανή ενεργοποίησή τους.