Μύθος Και Διαλεκτική Στον Πλάτωνα

Abstract

Η παρούσα διατριβή πραγματεύεται τη σχέση που συνδέει την μυθική σύνθεση και την διαλεκτική μέθοδο στο πλατωνικό έργο. Οι περισσότεροι μελετητές, βασιζόμενοι στις ποιητικές κριτικές του Πλάτωνος στην Πολιτεία, υποστηρίζουν ότι ο φιλόσοφος εξορίζει την ποίηση και την τέχνη εν γένει, από την ιδανική πολιτεία του, και, κατά συνέπεια, δεν θα έπρεπε ο ίδιος να συνθέτει και να χρησιμοποιεί μύθους. Ενάντια σε αυτή τη θεώρηση, επιχειρώ να δείξω, αφενός, ότι ο Πλάτων διακρίνει δύο είδη ποιήσεως· το ένα το υιοθετεί, το άλλο το εξορίζει. Στην πρώτη περίπτωση, η ποίηση είναι ωφέλιμη, διότι καθιστά αρμονικές και ενάρετες τις ψυχές των πολιτών, τρέφοντας στον κατάλληλο βαθμό το ενδιάμεσο ψυχικό τμήμα, δηλαδή το θυμοειδές, και συναρμόζοντας το με το ανώτερο, ήτοι το λογιστικό. Στη δεύτερη, είναι επιβλαβής, επειδή ενσπείρει σε αυτές τη δυσαρμονία και τη διαφθορά, ενδυναμώνοντας υπερβολικά την υποδεέστερη ψυχική δύναμη, που είναι το επιθυμητικό. Βάσει της ανωτέρω διάκρισης, υποστηρίζω ότι τα πλατωνικά μυθολογήματα συνιστούν πρότυπα της απλής και ωφέλιμης μυθολογίας και ότι η χρήση τους αποσκοπεί στην εγχάραξη της αρετής στις ψυχές των αναγνωστών/ακροατών τους. Εισηγούμαι, επιπλέον, ότι ο μύθος, ως πλατωνική σύνθεση, εμφανίζεται μετά την εισαγωγή της θεωρίας της ανάμνησης και της υποθετικής μεθόδου στον Μένωνα, γεγονός που καταδεικνύει ότι η λειτουργία του πλατωνικού μύθου είναι, θεμελιωδώς, συνυφασμένη με την πλατωνική μέθοδο.