Μελέτη Της Έκφρασης Των Μορίων Του Εξωκυττάριου Στρώματος Στην Ενδογενή Και Εξωγενή Δερματική Γήρανση

Abstract

Η γήρανση στον άνθρωπο είναι μια πολύπλοκη και πολυπαραγοντική διαδικασία, με τη συμμετοχή τόσο κληρονομικών όσο και ποικίλων περιβαλλοντικών παραγόντων. Σήμερα η γήρανση αποτελεί ένα κοινωνικό, οικονομικό, δημογραφικό και επιδημιολογικό φαινόμενο, με οικονομικές επιπτώσεις και βαθύ και πολυεπίπεδο αντίκτυπο. Η δερματική γήρανση είναι και αυτή μια πολυπαραγοντική διαδικασία, η οποία μπορεί να διακριθεί σε δύο ανεξάρτητα, κλινικά και βιολογικά, φαινόμενα που επηρεάζουν το δέρμα ταυτόχρονα. Το πρώτο είναι η φυσιολογική ή ενδογενής γήρανση του δέρματος, το λεγόμενο «βιολογικό ρολόι», το οποίο επηρεάζει το δέρμα με τον ίδιο τρόπο που επηρεάζει και όλα τα εσωτερικά όργανα, δηλαδή με μη αναστρέψιμη εκφύλιση του ιστού, κυρίως του συνδετικού. Η δεύτερη αποτελεί την εξωγενή δερματική γήρανση, τη λεγόμενη φωτογήρανση, η οποία είναι αποτέλεσμα της έκθεσης σε εξωγενείς παράγοντες, με κυριότερο την UV (Ultraviolet - υπεριώδη) ακτινοβολία. Το δέρμα άλλωστε αποτελεί το κύριο όργανο στο οποίο είναι ιδιαίτερα εμφανείς οι αλλαγές της γήρανσης. Τα μόρια του εξωκυτταρίου στρώματος, αν και ασκούν κρίσιμο και σημαντικό ρόλο στο χόριο του δέρματος, δεν έχουν πλήρως διευκρινισθεί στη δερματική γήρανση. Σκοπός της παρούσης διατριβής ήταν η μελέτη της έκφρασης των μορίων του εξωκυτταρίου στρώματος στην εξωγενή και ενδογενή δερματική γήρανση. Για το σκοπό αυτό ελήφθησαν φωτο-προστατευμένα δείγματα από νεανική και ενήλικη (5 και 70 έτη μέσος όρος) ηλικιακή ομάδα και φωτο-εκτεθειμένα και φωτο-προστατευμένα δείγματα από τον ίδιο ασθενή από ενήλικη ηλικιακή ομάδα. Επιπλέον, αναπτύχθηκαν πρωτογενείς καλλιέργειες δερματικών ινοβλαστών προερχόμενων από φωτο-προστατευμένο δέρμα υγειών γυναικών διαφόρων ηλικιακών ομάδων. Τέλος, αναπτύχθηκε ένα μοντέλο για τη μελέτη της παρακρινούς δράσης της 17-β-οιστραδιόλης στο μεταβολισμό του υαλουρονικού οξέος. Τα αποτελέσματά καταδεικνύουν ότι η εξωγενής γήρανση χαρακτηρίζεται από παθολογικής αύξηση του υαλουρονικού οξέος, το οποίο όμως είναι καταβολισμένο, πτώση των συνθετασών και των λειτουργικών του υποδοχέων καθώς και αύξηση των υαλουρονιδασών. Η έκφραση των πρωτεογλυκανών βρέθηκε να συνάδει με τις χαρακτηριστικές αλλαγές του κολλαγόνου, της ελαστίνης και της επιδερμίδας στην εξωγενή γήρανση, ενώ η ζελατινολυτική δραστηριότητα των μεταλλοπρωτεϊνασών 2 και 9 βρέθηκε αυξημένη. Από την άλλη πλευρά, η ενδογενής δερματική γήρανση χαρακτηρίστηκε από δραματική πτώση του μεταβολικού ρυθμού του υαλουρονικού και πτώση της γονιδιακής έκφρασης όλων των πρωτεογλυκανών, πλην της αγγκρεκάνης, δεδομένα που συνάδουν απόλυτα με την πτώση της βιοσυνθετικής λειτουργίας των ινοβλαστών, που χαρακτηρίζει την ενδογενή γήρανση όλων των οργάνων του ανθρωπίνου σώματος. Τέλος, η 17-β-οιστραδιόλη βρέθηκε να ασκεί ευεργετική επίδραση στο μεταβολισμό του υαλουρονικού με την παρακρινή της δράση στους ινοβλάστες. Τα αποτελέσματα αυτά αποδεικνύουν το διακριτό χαρακτήρα της εξωγενούς και ενδογενούς γήρανσης. Η ομοιοστασία του υαλουρονικού στην εξωγενή γήρανση καθώς και το προφίλ των πρωτεογλυκανών και μεταλλοπρωτεϊνασών συνάδει απόλυτα με τις χαρακτηριστικές αλλαγές του συνδετικού ιστού στη φωτογήρανση και μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνο για τις χρόνιες φλεγμονώδεις διεργασίες της. Το προφίλ των μορίων του εξωκυτταρίου στρώματος στην ενδογενή γήρανση, από την άλλη, αποδεικνύει την πτώση της βιοσυνθετικής δραστηριότητας με την ηλικία και επιβεβαιώνει σε ικανό βαθμό ότι η ενδογενής δερματική γήρανση αντανακλά τη γήρανση όλου του ανθρώπινου οργανισμού. Όλα τα παραπάνω δεδομένα καθώς και η ευεργετική επίδραση της 17-β-οιστραδιόλης στο μεταβολισμό του υαλουρονικού οξέος και η αποσαφήνιση του μοριακού αυτού δρόμου μπορεί να οδηγήσει σε νέους φαρμακολογικούς στόχους για την εκλογικευμένη θεραπεία της δερματικής γήρανσης.