Η Τριπτή Λιθοτεχνία Από Τους Προϊστορικούς Οικισμούς Κλείτος Ι Και Κλείτος ΙΙ Της Λεκάνης Της Κιτρινής Λίμνης Κοζάνης

Abstract

Στόχος της παρούσας μελέτης είναι η προσέγγιση όψεων της οργάνωσης μίας νεολιθικής κοινωνίας στη θέση Κλείτος του νομού Κοζάνης μέσα από τη μελέτη ενός τμήματος της προϊστορικής τεχνολογίας, της τριπτής λιθοτεχνίας. Ο Κλείτος προσφέρει ένα εξαιρετικό πλαίσιο εργασίας, καθώς αποτελεί μία από τις λιγοστές, σε ολόκληρο τον Βαλκανικό χώρο, περιπτώσεις πλήρως ανεσκαμμένης νεολιθικής θέσης. Οι σωστικές ανασκαφές έφεραν στο φως τα κατάλοιπα δύο γειτονικών, σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων, οικισμών της Νεότερης και Τελικής Νεολιθικής περιόδου. Οι δύο οικισμοί, αν και όχι σύγχρονοι, συνυπήρξαν για κάποιο χρονικό διάστημα, μέχρις ότου ο παλαιότερος Κλείτος Ι εγκαταλειφθεί και ο Κλείτος ΙΙ συνεχίσει την πορεία του. Βασικός στόχος της μελέτης υπήρξε η ανασύσταση του συστήματος παραγωγής και διαχείρισης της τριπτής λιθοτεχνίας του Κλείτου, η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο το σύστημα αυτό αποτυπώνεται στο χώρο, και η διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των δύο γειτονικών θέσεων. Αναφορικά με την κατασκευή των εργαλείων τα δεδομένα μαρτυρούν την ύπαρξη κοινών τεχνολογικών παραδόσεων σε επίπεδο οικισμού, χωρίς να απουσιάζουν αποκλίσεις, οι οποίες τονίζουν -μεταξύ άλλων- τη σημασία του προσωπικού παράγοντα, ενώ υπάρχουν ακόμα ευρήματα εξωγενούς προέλευσης. Ο τρόπος διαχείρισης της τριπτής λιθοτεχνίας παρουσιάζει μία σύνθετη εικόνα που δεν μπορεί να ερμηνευτεί αποκλειστικά υπό οικονομικούς όρους, αλλά επηρεάζεται από τη δράση ισχυρών πολιτισμικών πρακτικών. Οι ενδείξεις συχνά παραπέμπουν σε σκόπιμες και επιλεκτικές δράσεις ηθελημένης απόρριψης ακέραιων και λειτουργικών εργαλείων ή σκόπιμης καταστροφής τους, υποδηλώνοντας μία άλλη διάσταση των αντικειμένων αυτών, πέρα από την καθαρά λειτουργική. Βάσει των αποτελεσμάτων της ανάλυσης οι δύο οικισμοί παρουσιάζουν από τεχνολογικής απόψεως ουσιώδεις, αν και ανεπαίσθητες με την πρώτη ματιά, αποκλίσεις: φαίνεται να εκμεταλλεύονται κατά βάση διαφορετικές ζώνες του περιβάλλοντος τοπίου, να έχουν διαφορετική πρόσβαση σε δίκτυα ανταλλαγών, να αποκλίνουν ως προς τις κατασκευαστικές μεθόδους, αλλά και την χωρική κατανομή των εργασιών στις οποίες εμπλέκεται η τριπτή λιθοτεχνία. Τέλος, μία διαχρονική εξέταση των δύο κοινοτήτων αφήνει να διαφανούν πιθανές μεταβολές κοινωνικής, πολιτισμικής και οικονομικής φύσεως.