Η Πορεία Κατάκτησης Και Εκμάθησης Της Μορφολογικής Διαδικασίας Της Σύνθεσης Στην Ελληνική Γλώσσα Από Μαθητές Πρωτοβάθμιας Και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Abstract

Στην παρούσα μελέτη αξιολογήσαμε την αποτελεσματικότητα μιας μορφολογικής παρέμβασης στην παραγωγή νεολογικών σύνθετων λέξεων από 367 φυσικούς ομιλητές, μαθητές με τυπική ανάπτυξη. Επιπρόσθετα, εξετάσαμε εάν η παρέμβαση ήταν εξίσου αποτελεσματική για εκείνους τους μαθητές που διέφεραν στις αρχικές τους δεξιότητες μορφολογικής επίγνωσης της σύνθεσης. Επιπλέον, διερευνήσαμε τη σχέση της μορφολογικής επίγνωσης της σύνθεσης με εγγενή χαρακτηριστικά των σύνθετων λέξεων. Το δείγμα αποτέλεσαν μαθητές που φοιτούσαν στο νηπιαγωγείο (N=110), στην πέμπτη δημοτικού (N=109) και στην πρώτη γυμνασίου (N=148). Συνολικά, υλοποιήθηκαν τρία οιονεί πειράματα αξιοποιώντας πειραματικές ομάδες και ομάδες ελέγχου, μια μελέτη για κάθε τάξη-δείγμα, σε κανονικές συνθήκες τάξης. Ενώ οι ομάδες ελέγχου παρακολούθησαν το σύνηθες σχολικό πρόγραμμα, οι πειραματικές ομάδες εκτέθηκαν στην επίδραση μιας παρέμβασης δυο φορές σε μια εβδομάδα. Κάθε παρέμβαση συνιστούσε μια σαρανταπεντάλεπτη διδασκαλία ημερησίως, η οποία περιλάμβανε διάφορες δραστηριότητες σχεδιασμένες να καλλιεργήσουν τη μορφολογική επίγνωση της σύνθεσης. Σύμφωνα με τον πειραματικό σχεδιασμό, χορηγήθηκε στον προέλεγχο και στον μεταέλεγχο μια δοκιμασία σχηματισμού νεολογικών σύνθετων λέξεων (ίδια για τα παιδιά κάθε τάξης αλλά διαφορετική ανά τάξη). Τα αποτελέσματα υπέδειξαν ότι οι μαθητές που σε κάθε τάξη παρακολούθησαν την παρέμβαση βελτίωσαν σημαντικά το επίπεδο της μορφολογικής επίγνωσής τους με στατιστικά σημαντικά μεγέθη επιδράσεων στην αξιολόγηση της ικανότητας σχηματισμού. Παράλληλα, μαθητές με χαμηλές ή μεσαίες μορφολογικές ικανότητες στη διαγνωστική αξιολόγηση παρουσίασαν πολύ μεγάλα κέρδη λόγω της παρέμβασης. Υψηλότερο βαθμό επίγνωσης κατά τον προέλεγχο διέθεταν τα παιδιά στα ουσιαστικά, στις παρατακτικές δομές, και στον δείκτη σύνθεσης και χαμηλότερο βαθμό στα εξωκεντρικά σύνθετα, στα επίθετα με ρηματικό παράγωγο, και στην κεφαλή. Σύμφωνα με τα παρόντα συμπεράσματα, η διδασκαλία της μορφολογίας που απαιτεί από τους μαθητές να αναλύουν, να αναγνωρίζουν, να παράγουν σύνθετες λέξεις και να καθορίσουν τη σημασία τους είναι δυνάμει ωφέλιμη για τη βελτίωση της μορφολογικής επίγνωσής τους σε όλες τις τάξεις (νηπιαγωγείο, δημοτικό σχολείο, γυμνάσιο).