Η Λευκή Φυλετική Ταυτότητα Στο Σύγχρονο Βιβλίο Για Παιδιά

Abstract

Ανταποκρινόμενη στο αίτημα των σύγχρονων κριτικών μεταμοντέρνων προσεγγίσεων της πολυπολιτισμικότητας για επανανοηματοδότηση της φυλετικής διαφοράς και αποδόμηση του ρατσιστικού λόγου, η παρούσα διδακτορική διατριβή αναδεικνύει και εξετάζει τις αφηγηματικές αναπαραστάσεις της λευκής φυλετικής ταυτότητας ως κανονικοποιημένο πρότυπο στα σύγχρονα λογοτεχνικά έργα για παιδιά και νέους. Εξετάζοντας την έννοια της λευκότητας ως φυλετικό σημαίνον της διαφοράς και της διάκρισης και εκθέτοντας την ιστορικοκοινωνικά κατασκευασμένη ανάδειξή της σε φυλετική νόρμα, η μελέτη εστιάζεται στον εντοπισμό και την αποκωδικοποίηση των τρόπων αναπαράστασης του δόγματος της λευκής υπεροχής που διαπερνά αδιόρατα τα λογοτεχνικά αφηγήματα, αντανακλώντας και αναπαράγοντας τη θέση ισχύος που κατέχει η κυρίαρχη φυλετική ομάδα στο ρατσιστικοποιημένο κοινωνικό σύστημα. Βασιζόμενη στις αρχές της θεωρίας της λευκότητας –που δεσπόζει στον αμερικανικό ακαδημαϊκό, κι ευρύτερα κοινωνικοπολιτικό, χώρο ως μια νέα, ριζοσπαστική θεωρητική προσέγγιση της έννοιας της φυλής– η προκείμενη εργασία συγκροτεί και παρουσιάζει μια πρωτοπόρα μεθοδολογική πρόταση ανάλυσης του φυλετικοποιημένου αφηγηματικού λόγου· την κριτική ανάγνωση της λευκότητας. Ανάγοντας τη λευκότητα σε λογοτεχνική κατηγορία και εκλαμβάνοντας τον αφηγηματικό λόγο ως ένα κοινωνικοπολιτικά κατασκευασμένο δημιούργημα, η μελέτη αξιοποιεί το μοντέλο της κριτικής ανάγνωσης της λευκότητας ως ένα πληρέστατο μεθοδολογικό εργαλείο ανάλυσης των λεκτικών και εικονιστικών αναπαραστάσεων της λευκής φυλετικής ταυτότητας σε επιλεγμένα έργα της σύγχρονης παιδικής λογοτεχνίας, επιχειρώντας να εκθέσει τα κυρίαρχα ιδεολογικά μηνύματα και τους τρόπους με τους οποίους συνδέονται με κοινωνικές και θεσμικές πρακτικές που διαιωνίζουν το σύστημα της άνισης κατανομής ισχύος και προνομίων.Εστιαζόμενη στη φυλετικοποιητική λειτουργία της παιδικής λογοτεχνίας και ασπαζόμενη την αναγκαιότητα αναδόμησης της λογοτεχνικής και εκπαιδευτικής θεώρησης και πράξης προς την κατεύθυνση μιας γενικότερης κοινωνικής αλλαγής με όρους δημοκρατίας και δικαιοσύνης, η διατριβή συνθέτει και προτάσσει το πρόγραμμα της κριτικής ανάγνωσης της λευκότητας ως μια μετασχηματιστική παιδαγωγική και διδακτική προσέγγιση της λογοτεχνικής ανάγνωσης που προάγει τη διαμόρφωση κριτικά εγγράμματων αναγνωστών. Αναδεικνύοντας τη σύνδεση μεταξύ του σταδίου ανάπτυξης της φυλετικής συνειδητότητας των νεαρών αναγνωστών και του επιπέδου της λογοτεχνικής τους πρόσληψης και ανταπόκρισης, βασική πεποίθηση και πρόταση της διδακτορικής μελέτης είναι πως η ενεργητική εμπλοκή των νεαρών μαθητών-αναγνωστών με τη μέθοδο της κριτικής ανάγνωσης του λευκού λόγου στα λογοτεχνικά κείμενα προάγει τον μετασχηματισμό τους σε πολυφυλετικά και πολυπολιτισμικά επαρκή και ικανά υποκείμενα να αποδομούν τις ιεραρχημένες υποκειμενικές θέσεις ανάγνωσης που αναπαράγει η ηγεμονική αφήγηση της λευκότητας. Με άλλα λόγια, η εμπειρία της συναλλακτικής σχέσης με λογοτεχνικά έργα που πραγματεύονται ζητήματα φυλής και ρατσισμού υπό το πρίσμα μιας κριτικής αναγνωστικής οπτικής της ιστορικής και κοινωνικοπολιτικής φυλετικής πραγματικότητας, ενισχύει τον ανασχηματισμό της φυλετικής υποκειμενικότητας των νεαρών αναγνωστών στη βάση μιας προοδευτικής, χειραφετητικής ταυτότητας.