Η Επίδραση Της Αυτοεκτίμησης, Της Συναισθηματικής Νοημοσύνης, Του Κέντρου Ελέγχου Και Της Επίλυσης Προβλημάτων Στην Αυτοαποτελεσματικότητα Των Εκπαιδευτικών

Abstract

Η αυτοαποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών έχει περιγραφεί ως η πεποίθηση που έχουν για την ικανότητά τους να επηρεάζουν τη μαθησιακή πορεία και την απόδοση των μαθητών τους. Έχει φανεί ότι επιδρά άμεσα στις διδακτικές πρακτικές τους και στη συνολική στάση τους απέναντι στην εκπαιδευτική διαδικασία αφού επηρεάζει τόσο τη συμπεριφορά τους όσο τα κίνητρα και την επίδοση των μαθητών τους. Λαμβανομένης υπόψη της κρίσιμης σημασίας της, έχει, κατά τις τελευταίες δεκαετίες, αποτελέσει αντικείμενο πολυάριθμων ερευνών, οι οποίες διερευνούν κυρίως τις επιδράσεις της , αλλά και τους παράγοντες που την επηρεάζουν. Αυτό που δεν έχει ωστόσο διερευνηθεί, είναι η σχέση της με προσωπικά χαρακτηριστικά και με ικανότητες των εκπαιδευτικών που είναι δυνατόν να ενισχυθούν μέσω παρεμβάσεων. Στόχος της περιγραφόμενης διδακτορικής διατριβής ήταν η διερεύνηση της επίδρασης της αυτοεκτίμησης, της συναισθηματικής νοημοσύνης, του κέντρου ελέγχου και της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων, καθώς και προσωπικών και εργασιακών παραγόντων στην αυτοαποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών όλων των βαθμίδων και ειδικοτήτων στην Ελλάδα.3668 εκπαιδευτικοί διαφορετικών ειδικοτήτων και βαθμίδων εκπαίδευσης από διάφορες περιοχές της ελληνικής επικράτειας συμμετείχαν στη συγχρονικού τύπου έρευνα, συμπληρώνοντας εθελοντικά διαδικτυακό ανώνυμο ερωτηματολόγιο που αναρτήθηκε στο Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο και σε όλους τους επίσημους εκπαιδευτικούς ιστοχώρους τον Απρίλιο του 2014. Το ερωτηματολόγιο ζητούσε δημογραφικά στοιχεία και περιλάμβανε τις κλίμακες Αυτοεκτίμησης RSES, Συναισθηματικής Νοημοσύνης WLEIS, Κέντρου Ελέγχου LOC, Επίλυσης Προβλημάτων PSI, καθώς και τη κλίμακα Αυτοαποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών TSES, με τις επιμέρους διαστάσεις της: α) Αποτελεσματικότητα στη Χρήση Διδακτικών Στρατηγικών, β) Αποτελεσματικότητα στη Διαχείριση της Τάξης, και γ) Αποτελεσματικότητα στην Ενεργό Συμμετοχή των Μαθητών.Ως προς τα περιγραφικά στοιχεία το δείγμα αποτελείτο από 1030 άνδρες και 2638 γυναίκες, πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με μέση ηλικία τα 43,4 έτη, μέση διδακτική προϋπηρεσία τα 14,9 έτη. Η πλειοψηφία του δείγματος προερχόταν από την Αττική και την Κεντρική Μακεδονία, διέθετε μόνο το βασικό πτυχίο, εργαζόταν στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση κατά κύριο λόγο, σε δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα με πλήρες διδακτικό ωράριο, σε κλασικό τμήμα και με μόνιμη εργασιακή σχέση. Το 63% των εκπαιδευτικών ήταν έγγαμοι και το 61,6% είχαν παιδιά. Για την ανάλυση των ευρημάτων και τη διερεύνηση πιθανών συσχετίσεων των μεταβλητών της έρευνας με την κλίμακα Αυτοαποτελεσματικότητας Εκπαιδευτικών TSES και τις επιμέρους διαστάσεις της, χρησιμοποιήθηκαν το Students’ t-test, ο συντελεστής συσχέτισης Pearson (r) και η ανάλυση γραμμικής παλινδρόμησης (regression analysis).Η ανάλυση πολλαπλής γραμμικής παλινδρόμησης έδειξε ότι στη συνολική βαθμολογία της κλίμακας Αυτοαποτελεσματικότητας, υψηλότερη επίδοση (p<0,001) είχαν οι άνδρες εκπαιδευτικοί, οι εκπαιδευτικοί με τις υψηλότερες σπουδές, εκείνοι που εργάζονταν στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, όσοι κατείχαν θέση ευθύνης όπως οι Διευθυντές και οι προϊστάμενοι των σχολικών μονάδων, εκείνοι που είχαν επιμορφωθεί σε προγράμματα προαγωγής ψυχικής υγείας, και εκείνοι που είχαν τις υψηλότερες επιδόσεις στις κλίμακες Αυτοεκτίμησης, Συναισθηματικής Νοημοσύνης, Κέντρου Ελέγχου και Επίλυσης Προβλημάτων.Φαίνεται από τα αποτελέσματα της έρευνας ότι η εκπαίδευση των εκπαιδευτικών για την ενίσχυση των παραπάνω ικανοτήτων- δεξιοτήτων θα μπορούσε να συμβάλει καθοριστικά στην αύξηση της αυτοαποτελεσματικότητάς τους και επομένως και στη βελτίωση των διδακτικών πρακτικών και των κινήτρων τους αλλά και των επιδόσεων των μαθητών τους. Για το σκοπό αυτό θα μπορούσαν επίσημοι φορείς της πολιτείας να συμβάλουν ουσιαστικά στην κατεύθυνση αυτή με εξειδικευμένα μέτρα, όπως κατάλληλα προγράμματα εκπαίδευσης και επιμόρφωσης συγχρόνως με την εξασφάλιση καλύτερων εργασιακών συνθηκών για τους εκπαιδευτικούς σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες.