Η Επαγγελματική Εξέλιξη Των Εκπαιδευτικών Της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Στο Πλαίσιο Της Παιδαγωγικής Ανάπτυξης Ενός Σύγχρονου Σχολείου

Abstract

Στη μακρόχρονη ιστορία του εκπαιδευτικού επαγγέλματος το πρόσωπο του εκπαιδευτικού και κυρίως η ποιότητα του έργου του αποτέλεσαν αναμφισβήτητα καθοριστικά κριτήρια για την ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης μέσα στο θεσμό του σχολείου. Τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με το ερευνητικό έργο πολλών επιστημόνων στον τομέα της εκπαιδευτικής ανάπτυξης και μεταρρύθμισης έχει προκύψει, ότι ο εκπαιδευτικός αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες για την εκπαιδευτική αλλαγή και βελτίωση του σχολείου. Ο εκπαιδευτικός καλείται πλέον να ασκήσει έναν διευρυμένο ρόλο μέσα στο πλαίσιο της σχολικής κοινότητας, ώστε να καθίσταται αποτελεσματικός προς όφελος όχι μόνο της μαθησιακής διαδικασίας, αλλά και της ευρύτερης λειτουργίας του σχολείου ως οργανισμού με στόχο την ανάπτυξη και την κοινωνικοποίηση των μελών του. Μέσα στο παραπάνω πλαίσιο, εντάσσεται ο σκοπός της παρούσας μελέτης, ο οποίος αφορά το γενικότερο προβληματισμό για το σύγχρονο ρόλο του εκπαιδευτικού, ως φορέα προώθησης αναπτυξιακής εκπαιδευτικής πολιτικής και τη δυνατότητα υιοθέτησης ενός παιδαγωγικού μοντέλου επαγγελματικής ανάπτυξης, που να περιγράφει τα ζητούμενα για την εποχή μας χαρακτηριστικά αποτελεσματικότητας και ποιότητας του έργου του. Για την επίτευξη του παραπάνω σκοπού, πραγματοποιείται θεωρητική διερεύνηση του ζητήματος της επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών, της σχολικής ανάπτυξης και των παραγόντων που επιδρούν θετικά ή αρνητικά στη βελτίωση του σύγχρονου σχολείου. Εξετάζονται εκτενέστερα τα χαρακτηριστικά του σύγχρονου εκπαιδευτικού, το σχολικό κλίμα και η συνεργατική κουλτούρα στο σχολείο, η παιδαγωγική διάσταση του ρόλου του εκπαιδευτικού, ζητήματα που αφορούν την οργάνωση και διοίκηση αλλά και την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου. Ιδιαίτερη έμφαση αποδίδεται στην εξέταση του διευρυμένου ρόλου του επαγγελματία εκπαιδευτικού ως φορέα προώθησης εκπαιδευτικής αναπτυξιακής πολιτικής, καθώς και η συσχέτιση της επαγγελματικής του ανάπτυξης με την παιδαγωγική ανάπτυξη του σύγχρονου σχολείου. Από την παραπάνω προσπάθεια προκύπτει η διαμόρφωση και παρουσίαση ενός παιδαγωγικού μοντέλου, στο οποίο εστιάζεται ο ζητούμενος διευρυμένος ρόλος του σύγχρονου εκπαιδευτικού και περιγράφονται οι απαιτούμενες προϋποθέσεις-κριτήρια για τη δυνατή και αποτελεσματική εφαρμογή του. Στο δεύτερο μέρος της εργασίας παρουσιάζεται η εμπειρική έρευνα, η οποία διεξήχθη σε δεκατρείς αντιπροσωπευτικούς νομούς των δεκατριών επιλεγμένων διοικητικών περιφερειών της Ελλάδας, κατά το σχολικό έτος 2014-15. Τα δεδομένα της έρευνας προέκυψαν από συλλογή στοιχείων με τη μέθοδο του ερωτηματολογίου σε ένα δείγμα Ν=431 εκπαιδευτικών της Α/θμιας Εκπαίδευσης. Τα αποτελέσματα της έρευνας έδειξαν ότι η επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών της χώρας μας εστιάζεται κυρίως σε τυπικές επιμορφωτικές δράσεις που οδηγούν σε κάποια πιστοποίηση, ενώ οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί πιστεύουν ότι, κυρίως, οι άτυπες δράσεις και οι δράσεις επαγγελματικής αυτοανανέωσης είναι αυτές που επηρεάζουν σε μεγαλύτερο βαθμό την επαγγελματική τους εξέλιξη. Οι επιμορφωτικές ανάγκες των εκπαιδευτικών αφορούν, κυρίως, παιδαγωγικά ζητήματα διαχείρισης της τάξης, συμβουλευτικής των μαθητών και γνωστικού περιεχομένου. Η παρούσα έρευνα έδειξε, επίσης, ότι μια σειρά παραγόντων ποιοτικής και αποτελεσματικής εκπαίδευσης ισχύουν σε αρκετά υψηλό βαθμό για τα ελληνικά δεδομένα των σχολείων της Α/θμιας εκπαίδευσης. Επιπλέον, πολλοί από τους παραπάνω παράγοντες, όπως η συνεργασία των μελών της σχολικής κοινότητας, η οργάνωση και διοίκηση του σχολείου, ο παιδαγωγικός ρόλος του εκπαιδευτικού και η αξιολόγηση παρουσιάζουν στατιστικά σημαντική συσχέτιση τόσο με την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών, όσο και με τη γενικότερη παιδαγωγική ανάπτυξη του σχολείου. Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία προγραμμάτων επαγγελματικής ανάπτυξης των εκπαιδευτικών και ανάπτυξης του σχολείου που θα συντελούσαν στην παροχή ποιοτικής και αποτελεσματικής εκπαίδευσης.