Η Έννοια Της Ησυχίας Στο Αστικό Περιβάλλον

Abstract

Κάποιες από τις ανθρώπινες δραστηριότητες στο αστικό περιβάλλον αποτελούν πηγή εκπομπής ρύπων μεταξύ των οποίων και ο περιβαλλοντικός θόρυβος. Η αυξανόμενη μετακίνηση του πληθυσμού προς τα αστικά κέντρα έχει επιφέρει σειρά περιβαλλοντικών πιέσεων με επιπτώσεις στην ποιότητα της ζωής και στην ποιότητα του συνολικού περιβάλλοντος. Μια απόκριση στα προβλήματα που προκαλεί ο θόρυβος, είναι η δημιουργία ήσυχων περιοχών πολεοδομικού συγκροτήματος. Οι ήσυχες περιοχές πολεοδομικού συγκροτήματος, όπως ορίζονται στην οδηγία 2002/49/ΕΚ, αποτελούν απόκριση της κοινωνίας με σκοπό την αντιμετώπιση του περιβαλλοντικού θορύβου. Παρόλα αυτά, οι έννοιες του θορύβου και της ησυχίας είναι πολυδιάστατες και ασαφείς. Μέχρι τώρα έχουν εφαρμοστεί δυο τακτικές εύρεσης ήσυχων περιοχών. Η πρώτη αναγνωρίζει τον θόρυβο ως έναν ήχο αυξημένης έντασης και με το σκεπτικό ότι το “λιγότερο” είναι καλύτερο από το “περισσότερο”, προτρέπει στη δημιουργία χαρτών θορύβου προκειμένου να αναδειχθούν οι περιοχές με χαμηλότερα επίπεδα έντασης. Μια σημαντική παρατήρηση σχετικά με την συγκεκριμένη τακτική αντιμετώπισης του θορύβου και προώθησης των ήσυχων περιοχών είναι η ομογενοποίηση όλων των ήχων υπό το πρίσμα της έντασης τους. Η ανάδειξη όμως του θορύβου ως αστική ασθένεια και η προώθηση της ησυχίας ως πανάκεια, προσφέρει βραχυπρόθεσμα και μονοδιάστατα οφέλη. Ο δεύτερος τρόπος αφορά το γενικό συμπέρασμα πως η ποιότητα του ακουστικού περιβάλλοντος είναι υπεύθυνη για την ανακήρυξη μιας περιοχής ως ήσυχη και όχι η ένταση των ήχων που περιλαμβάνει. Η προσέγγιση αυτή του ηχοτοπίου, οδηγεί αναπόφευκτα στην αναζήτηση της έννοιας της προαναφερθείσας “ποιότητας” και της σύνδεσης της με την έννοια της ησυχίας. Ο ενδεχόμενος κίνδυνος χρήσης της συγκεκριμένης τακτικής που πλέον έχει εφαρμοστεί σε αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες, επαφίεται στην εργαλειακή σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον, την ομαδοποίηση απόψεων με σκοπό την ανάδειξη του προτιμητέου και την πρακτική εφαρμογή της κυριαρχούσας άποψης σε έναν δημόσιο χώρο μη επενδύοντας σε οικολογικά συν-οφέλη. Σκοπός της συγκεκριμένης διδακτορικής διατριβής ήταν η δημιουργία ενός εύκαμπτου πρωτοκόλλου εύρεσης αστικών ήσυχων περιοχών, οι προσπάθειες οικολογικής σύνδεσης των ήσυχων περιοχών, ο επαναπροσδιορισμός της έννοιας της αστικής ησυχίας και η δημιουργία του νέου Σύνθετου Δείκτη Αστικής Ησυχίας (Composite Urban Quietness Index – CUQI) που συνοψίζει και ποσοτικοποιεί την κατάσταση των αστικών ήσυχων περιοχών, ώστε να παρατηρούνται έγκαιρα πιθανές αλλαγές στην ποιότητα του αστικού περιβάλλοντος. Τα βασικά εργαλεία της έρευνας ήταν οι δειγματοληψίες επιπέδων θορύβου και οι ηχογραφήσεις. Τα δεδομένα που συγκεντρώθηκαν χρησιμοποιήθηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να εξαχθούν χάρτες θορύβου και χάρτες ήχου που ενίσχυσαν την προσπάθεια εύρεσης ήσυχων περιοχών, με περιοχή μελέτης την πόλη της Μυτιλήνης. Παράλληλα, χρησιμοποιήθηκαν παραλλαγμένες πάγιες τακτικές αξιολόγησης ηχοτοπίων όπως ο ηχοπερίπατος προκειμένου να αναδειχθεί η υποκειμενική διάσταση αντίληψης του ακουστικού περιβάλλοντος. Στη συνέχεια, με χρήση ειδικού πρωτοκόλλου, πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες σε περιοχές της πόλης και σχηματίστηκε ο Σύνθετος Δείκτης Αστικής Ησυχίας. Συμπερασματικά, αναδείχθηκε η ιδιότητα του θορύβου ως ένα μη φυσικό εμπόδιο στην οικολογική συνδεσιμότητα σε ένα αστικό περιβάλλον. Τέλος, αναδείχθηκε η δυσλειτουργικότητα των μέχρι τώρα μετρικών αξιολόγησης, που αφορούν αποκλειστικά την ηχηρότητα ή την προτίμηση. Η εισαγωγή επιπλέων πτυχών του ήχου στις αναλύσεις αστικών ακουστικών περιβαλλόντων που αφορούν τη συχνότητα και την ακουστική πολυπλοκότητα κρίνεται απαραίτητη.