Η Διδασκαλία Ομηλίκων Ως Μέσο Εφαρμογής Της Ένταξης Παιδιών Με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες

Abstract

Ο σκοπός αυτής της ερευνητικής μελέτης είναι τριπλός. Συγκεκριμένα, η έρευνα αποσκοπεί στην καταγραφή κι ερμηνεία των στάσεων των εκπαιδευτικών απέναντι στην ένταξη των μαθητών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες (ΕΕΑ) στις γενικές τάξεις και τις αντιλήψεις τους για την αυτό- αποτελεσματικότητα τους στην εφαρμογή της ένταξης. Επιπλέον στόχος αποτελεί η εξέταση των στάσεων των εκπαιδευτικών απέναντι στη διδασκαλία ομηλίκων μεταξύ μαθητών με και χωρίς ΕΕΑ στα γενικά σχολεία. Τέλος, ένας τρίτος στόχος αποτελεί η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς της διδασκαλίας ομηλίκων ως μιας ενταξιακής προσέγγισης στις γενικές τάξεις δημοτικών σχολείων. Η έρευνα ακολούθησε ένα διαδοχικό μεικτό ερευνητικό σχεδιασμό που περιλάμβανε δύο διακριτές φάσεις. Κατά την πρώτη φάση συλλέχτηκαν ποσοτικά δεδομένα μέσω της χορήγησης ενός ερωτηματολογίου σε 225 γενικούς και 69 ειδικούς εκπαιδευτικούς που υπηρετούσαν σε γενικά δημοτικά σχολεία. Κατά τη δεύτερη φάση εκπονήθηκε μία έρευνα δράσης σε 7 τάξεις δημοτικών σχολείων και συλλέχτηκαν ποιοτικά δεδομένα μέσω της διενέργειας συνεντεύξεων με δασκάλους και μαθητές, συμμετοχικές παρατηρήσεις και την τήρηση ερευνητικού ημερολογίου. Η ανάλυση των ποσοτικών δεδομένων κατέδειξε ότι οι γενικοί εκπαιδευτικοί είχαν ουδέτερη στάση απέναντι στην ένταξη ενώ οι ειδικοί παιδαγωγοί εμφανίστηκαν σημαντικά πιο θετικοί. Επιπλέον, οι γενικοί εκπαιδευτικοί βρέθηκαν λιγότερο θετικοί στις αντιλήψεις αυτό-αποτελεσματικότητάς τους σε σύγκριση με τους ειδικούς εκπαιδευτικούς, με εξαίρεση τη διάσταση διαχείρισης συμπεριφοράς όπου βρέθηκε να ισχύει το αντίθετο. Οι γενικοί εκπαιδευτικοί τόνισαν κυρίως τα κοινωνικά οφέλη που επιτυγχάνουν οι μαθητές μέσω της διδασκαλίας ομηλίκων και θεώρησαν τη διδασκαλία ομηλίκων ως αποτελεσματικό μέσο για την ένταξη μαθητών με διαφορετικές ανάγκες στις τάξεις τους. Η ανάλυση των ποιοτικών δεδομένων που προέκυψαν από την υλοποίηση της έρευνας δράσης κατέδειξε ότι τόσο οι εκπαιδευτικοί όσο και οι μαθητές έμειναν ικανοποιημένοι από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα της διδασκαλίας ομηλίκων. Συγκεκριμένα, οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς θεώρησαν τη διδασκαλία ομηλίκων ως μία εκπαιδευτική προσέγγιση που μπορεί να υποστηρίξει την ένταξη μαθητών με ΕΕΑ στις γενικές τάξεις. Θεώρησαν επίσης ότι ήταν εύκολη στην εφαρμογή της. Οι μαθητές χωρίς ΕΕΑ ισχυρίστηκαν ότι τους άρεσε η συνεργασία τους με τους συνομηλίκους τους με ΕΕΑ και είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν καλύτερα ο ένας τον άλλον. Ομοίως, οι μαθητές με ΕΕΑ ισχυρίστηκαν ότι ανέπτυξαν καλύτερες φιλίες με τους συνομηλίκους τους και ότι η μάθηση τους φάνηκε πιο εύκολη. Η μελέτη ολοκληρώνεται με την επισήμανση της ανάγκης να προσφέρονται στους εκπαιδευτικούς δυνατότητες επαγγελματικής εξέλιξης με σκοπό τη βελτίωση των στάσεων τους απέναντι στην ένταξη μαθητών με ΕΕΑ και την ενίσχυση των αντιλήψεων αυτό-αποτελεσματικότητάς τους απέναντι στην εφαρμογή καινοτόμων ενταξιακών πρακτικών.