Επικινδυνότητα Και Νεανική Παραβατικότητα

Abstract

Ως κύριος στόχος της διατριβής τέθηκε η διερεύνηση της διασύνδεσης της έννοιας της επικινδυνότητας με το φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας τόσο σε επίπεδο εγκληματολογικής θεωρίας όσο και σε επίπεδο αντεγκληματικής πολιτικής από τον 19ο αιώνα μέχρι την παρούσα κοινωνική συνθήκη, που αναλύεται υπό το πρίσμα της «κοινωνίας της διακινδύνευσης».Από συστηματική άποψη, η ύλη της διατριβής διαρθρώνεται σε Δύο Βιβλία, με τα οποία διακρίνεται το θεωρητικό από το καθαρά ερευνητικό μέρος. Ειδικότερα, το Πρώτο Βιβλίο πραγματεύεται την πολυεπίπεδη διασύνδεση της έννοιας της επικινδυνότητας με την πρόσληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου της νεανικής παραβατικότητας σε επίπεδο εγκληματολογικής και ποινικής θεωρίας και προτύπων ποινικής μεταχείρισης, από τον 19ο αιώνα έως σήμερα. Το Πρώτο Βιβλίο διαρθρώνεται σε τρία Μέρη. Στο Α΄ Μέρος εξετάζονται οι όροι, οι τρόποι και οι συνέπειες διασύνδεσης της έννοιας της επικινδυνότητας με το φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας. Στο Β΄ Μέρος εξετάζεται η συμβολή της εγκληματολογικής θεωρίας στην εξειδίκευση του περιεχομένου της έννοιας της επικινδυνότητας σε σχέση με τους νεαρούς παραβάτες και η επίδραση της στη διαμόρφωση προτύπων αντεγκληματικής πολιτικής, ενώ στο Γ΄ μέρος ανιχνεύεται η ενσωμάτωση των ανωτέρω αντιλήψεων στην ελληνική έννομη τάξη σε επίπεδο θεωρίας και αντεγκληματικής πολιτικής. Το πρώτο βιβλίο ολοκληρώνεται με παρουσίαση και συγκριτική ανάλυση των στατιστικών στοιχείων των Υπηρεσιών Επιμελητών Ανηλίκων δύο δικαστικών περιφερειών (Αθηνών και Πειραιά) σε βάθος δεκαετίας.Στο Δεύτερο Βιβλίο περιλαμβάνεται η ποιοτική πρωτογενής πολυπαραγοντική έρευνα που εκπονήθηκε, η οποία εστιάζει κυρίως στα εξής σημεία: α. Στα κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά των ανηλίκων που εμπλέκονται με το Σύστημα Ποινικής Δικαιοσύνης Ανηλίκων, β. Στην εξέταση των κριτηρίων που συμβάλλουν στο σχηματισμό της δικαστικής κρίσης με έμφαση στο κριτήριο της επικινδυνότητας, όπως το τελευταίο, προσλαμβάνεται, εξειδικεύεται και τεκμηριώνεται μέσα στο Σύστημα Ποινικής Δικαιοσύνης και γ. στη διερεύνηση του ίδιου του περιεχομένου της ποινικής αντιμετώπισης, με κύριο ζητούμενο το πρότυπο, στο οποίο ανταποκρίνεται.Η διατριβή σε ερευνητικό επίπεδο ακολουθεί έναν μεθοδολογικό τριγωνισμό που περιλαμβάνει το συνδυασμό διαφορετικών μεθόδων και διακρίνεται σε τρία επίπεδα: 1. Στη δευτερογενή επεξεργασία και ανάλυση των στατιστικών δεδομένων που τηρούν οι Υπηρεσίες Επιμελητών Ανηλίκων. 2. Στην εξαγωγή ποιοτικών δεδομένων από δικαστικές αποφάσεις μέσα από έρευνα αρχείου που εκπονήθηκε στο Δικαστήριο Ανηλίκων Πειραιά (μελετήθηκαν 385 αποφάσεις που περιλάμβαναν 499 κατηγορούμενους) 3. Στη διεξαγωγή ποιοτικής έρευνας με τη διεξαγωγή συνεντεύξεων από τους λειτουργούς του Συστήματος Ποινικής Δικαιοσύνης Ανηλίκων ΣΠΔΑ (δείγμα 44 ατόμων από επιμελητές ανηλίκων, δικαστικούς λειτουργούς και αστυνομικούς). Από την έρευνα επιβεβαιώνεται η επιλεκτική δράση του Συστήματος Ποινικής Δικαιοσύνης και η στοχοποίηση συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων, που ενσαρκώνουν στις κοινωνικές αναπαραστάσεις τον «κοινωνικό κίνδυνο». Περαιτέρω, καταγράφεται μία σαφή διάσταση ανάμεσα στους νομοθετικά προσδιορισμένους στόχους και την πράξη, γεγονός που υπονομεύει το αναμορφωτικό πνεύμα του νόμου, προς όφελος μίας πιο κατασταλτικής πρακτικής.