Επίδραση Της Δομής Των Συνθέτων Στην Ερμηνεία

Abstract

Στην παρούσα διδακτορική διατριβή εξετάζεται πειραματικά η σημασιολογική επίδραση που ασκεί ο μηχανισμός της σύνθεσης στη Νέα Ελληνική σε σύνθετα με τα βασικά χρώματα. Για τη διεξαγωγή του πειράματος χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο το πείραμα των Berlin & Kay (1969), σύμφωνα με τους οποίους κάθε γλώσσα περιέχει βασικές κατηγορίες χρωμάτων και για κάθε χρωματικό όρο ανά γλώσσα υπάρχει μία κεντρική τιμή. Στόχος της εμπειρικής αυτής μελέτης είναι α) να εξεταστεί πειραματικά αν η αντίληψη των ομιλητών στα σύνθετα χρώματα βρίσκεται μεταξύ των δύο συνθετικών ή τείνει περισσότερο στο πρώτο ή στο δεύτερο συνθετικό, με βάση το χρωματικό φάσμα ή μέσω του μηχανισμού της παράφρασης, και να μελετηθούν οι σημασιολογικές διεργασίες που επιτελούνται μέσω της σύνθεσης, β) να ερευνηθεί αν η αλλαγή στη σειρά των συστατικών δημιουργεί και διαφορετική εκτίμηση από τους ομιλητές. Παρά το γεγονός ότι στη βιβλιογραφία τα σύνθετα με τα βασικά χρώματα θεωρούνται ως παρατακτικά και παρ’ όλο που θα περιμέναμε ο φυσικός ομιλητής να έχει την εκτίμηση πως το δεύτερο συστατικό είναι το πιο βασικό, με βάση τον κανόνα της δεξιόστροφης κεφαλής που ισχύει για την Ελληνική, τα δεδομένα των πειραμάτων διαψεύδουν και τις δύο αυτές υποθέσεις. Συγκεκριμένα, η αντίληψη για τα σύνθετα τείνει περισσότερο στο πρώτο συνθετικό, π.χ. στο κιτρινοπράσινο η εκτίμηση των ομιλητών τείνει περισσότερο στο κίτρινο παρά στο πράσινο, ενώ στο πρασινοκίτρινο δίνεται έμφαση περισσότερο στο πράσινο από ό,τι στο κίτρινο. Αυτό μπορεί ενδεχομένως να συνδέεται με την προοδευτική (από τα αριστερά στα δεξιά) επεξεργασία του λόγου, όπως παρατηρείται σε προτασιακό επίπεδο. Επίσης, η εναλλαγή στη σειρά των συστατικών δεν δημιουργεί και διαφορετική εκτίμηση. Η επιστημονική συμβολή της παρούσας διδακτορικής διατριβής έγκειται στο ότι για πρώτη φορά εξετάζεται πειραματικά η επίδραση που ασκεί ο μηχανισμός της σύνθεσης στην ερμηνεία σε σύνθετα με τα βασικά χρώματα. Ως προς το θεωρητικό υπόβαθρο προτείνεται μια νέα κατηγοριοποίηση των παρατακτικών συνθέτων της Νέας Ελληνικής, βασισμένη στη λεξική σημασιολογία, ενώ για πρώτη φορά γίνεται συστηματική αναπαράσταση των συνθέτων της Νέας Ελληνικής με διαγράμματα Venn.