Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών Σε Θέματα Αειφόρου Ανάπτυξης Στο Σύγχρονο Κοινωνικοπολιτισμικό Πλαίσιο

Abstract

Η Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (ΕΑΑ) είναι ένα πολύπλοκο και σύνθετο αντικείμενο με ασαφή ορισμό και αποτελεί για ένα συνεχώς εξελισσόμενο σύνολο γνώσεων. Αναφέρεται σε περιβαλλοντικά, κοινωνικά και οικονομικά θέματα που διερευνώνται ολιστικά και μέσα από τις αλληλεπιδράσεις τους. Παρόλο που πρόκειται για ένα τόσο πολύπλοκο αντικείμενο, είναι απαραίτητο να διδαχθεί σε όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες και τη δια βίου μάθηση, επειδή μέσα από τις γνώσεις και θετικές στάσεις απέναντι στην αειφορία υπάρχει πιθανότητα οι άνθρωποι να δραστηριοποιηθούν για την αντιμετώπιση κρίσιμων προβλημάτων. Oι εκπαιδευτικοί για να διδάξουν θέματα αειφόρου ανάπτυξης θα πρέπει να έχουν γνώσεις και θετικές στάσεις απέναντι στο αντικείμενο αυτό. Το πρώτο ερευνητικό ερώτημα ήταν να διαπιστωθεί αν οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί έχουν γνώσεις για την αειφορία, ποιες είναι οι στάσεις απέναντι στην αειφορία και αν γνωρίζουν κατάλληλες παιδαγωγικές προσεγγίσεις. Χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο οργανωμένο σε ομάδες ερωτήσεων για να διερευνηθούν οι αντιλήψεις τους για την έννοια της αειφορίας, για την αειφορία και το περιεχόμενο των σπουδών τους, την αυτοπεποίθηση τους να διδάξουν τα θέματα αυτά, ποιες διδακτικές προσεγγίσεις θεωρούν κατάλληλες και τις στάσεις τους απέναντι στην αειφορία. Από τις απαντήσεις φάνηκε ότι οι φοιτητές θεωρούσαν σημαντικά τα θέματα της αειφόρου ανάπτυξης, αλλά δεν είχαν ολοκληρωμένη αντίληψη και τις απαραίτητες γνώσεις. Άρα προέκυψε η ανάγκη να ερευνηθεί η δυνατότητα σχεδιασμού, ανάπτυξης και εφαρμογής διδακτικών παρεμβάσεων (ΔΠ) για τη βελτίωση των γνώσεων των φοιτητών. Αναπτύχθηκαν ΔΠ με θεματική τα σπίτια ως παράδειγμα ανάλυσης ενός θέματος μέσα από όλες τις συνιστώσες αειφορίας. Τα σπίτια αποτελούν κατάλληλη θεματική επειδή είναι ένα οικείο θέμα για όλους, κάθε ηλικίας και πολιτισμικού υπόβαθρου και είναι παγκόσμιο και διαχρονικό φαινόμενο. Η αποτελεσματικότητα των ΔΠ αξιολογήθηκε με τη χρήση του ίδιου ερωτηματολογίου. Από τη σύγκριση των αποκρίσεων πριν και μετά από τις ΔΠ φάνηκε ότι βελτιώθηκαν συνολικά οι γνώσεις, αντιλήψεις και στάσεις των φοιτητών απέναντι στην αειφορία. Οι φοιτητές δήλωσαν την πρόθεση να διδάξουν για τα θέματα αυτά. Η πρόθεση να διδάξουν για την αειφορία επιβεβαιώθηκε όταν κάποιοι φοιτητές επέλεξαν να χρησιμοποιήσουν αυτή τη θεματική στην πρακτική τους άσκηση. Η έρευνα περιλάμβανε δύο αλληλένδετους επεκτατικούς μαθησιακούς κύκλους. Ο πρώτος για να αναπτυχθούν οι ΔΠ και ο δεύτερος για να αναπτυχθούν τα διδακτικά σενάρια των φοιτητών για την πρακτική άσκηση. Η υποψήφια διδάκτορας, Αρχιτέκτονας Μηχανικός, έπρεπε να μετασχηματίσει τις ειδικές γνώσεις για τα κτίρια, ώστε να γίνουν κατανοητά από ένα γενικό κοινό, όπως είναι οι φοιτητές/τριες παιδαγωγικής σχολής. Οι φοιτητές/τριες έπρεπε με τη σειρά τους να μετασχηματίσουν αυτές τις γνώσεις, ώστε να αναπτύξουν τα διδακτικά σενάρια για την πρακτική τους άσκηση. Οι φοιτητές/τριες εφάρμοσαν με επιτυχία τη ΕΑΑ με θεματική σπίτια κατά τη διάρκεια της πρακτικής τους άσκησης. Όλες οι ομάδες πραγματοποίησαν έναν επεκτατικό μαθησιακό κύκλο, κατά τη διάρκεια του οποίου πέρασαν όλες τις φάσεις εκτός από την τελευταία, αυτήν της παγίωσης της νέας πρακτικής. Αυτό το στάδιο δεν επιτυγχάνεται ούτε από έμπειρους εκπαιδευτικούς, αφού οι γνώσεις και οι πρακτικές διδασκαλίας αλλάζουν με το χρόνο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την ΕΑΑ, δεδομένου ότι δεν είναι ένα σύνολο γνώσεων που μπορεί να μαθευτεί, αλλά ένα πολύπλοκο αντικείμενο που εξελίσσεται διαρκώς. Η θεματική σπίτια αποδείχθηκε κατάλληλη, καθώς συνέβαλε στην εμπλοκή των φοιτητών/τριών κατά τη διάρκεια των ΔΠ, επειδή σχετίζεται με την καθημερινή τους ζωή. Επιπλέον, φάνηκε κατάλληλη για τα νήπια, ως οικείο θέμα για αυτά, δίνοντας στους φοιτητές τη δυνατότητα να βασίζονται στις προηγούμενες γνώσεις των νηπίων.