Εκπαίδευση Για Την Ιδιότητα Του Πολίτη Στην Προσχολική Και Πρώτη Σχολική Ηλικία

Abstract

Η παρούσα έρευνα μελετά τις αντιλήψεις και τις κοινωνικές δεξιότητες των μαθητών/τριών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας στην πόλη της Φλώρινας, σε σχέση με την πρόσληψη της έννοιας της ιδιότητας του πολίτη. Συγκεκριμένα, η μελέτη επικεντρώνεται (α) στη δυνατότητα αναγνώρισης κοινωνικών- πολιτειακών αξιών σε οπτικό υλικό, (β) στη δυνατότητα αναγνώρισης πολιτικών αξιών, (γ) σε δεξιότητες ανάπτυξης/εκδήλωσης κοινωνικής-πολιτειακής δράσης, (δ) σε δεξιότητες ανάπτυξης/εκδήλωσης κοινής ομιλίας-δράσης, (ε) στη δυνατότητα αναγνώρισης συγκεκριμένων πολιτικών ηγετών/πολιτικής ιδιότητας και (στ) στη συσχέτιση όλων των παραπάνω με τις μεταβλητές του φύλου, της ηλικίας, της τάξης φοίτησης και της εθνικότητας των μαθητών/τριών. Οι λόγοι που οι συγκεκριμένες δεξιότητες μελετώνται στην παρούσα διατριβή είναι επειδή: (i) θεωρούνται απαραίτητες για την επιτυχή συμμετοχή των πολιτών σε συλλογικές δράσεις που αφορούν πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα, (ii) παρέχουν γνώσεις στους πολίτες σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που έχουν απέναντι στην κοινωνία, αλλά και τις αξίες που πρεσβεύει το πολίτευμα της δημοκρατίας και (iii) προάγουν τη συνεργασία ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας για την επίτευξη κοινών στόχων. Ακόμα, πολλές έρευνες (π.χ. Verba et al., 1995. Moely et al., 2002. Schur, 2003) επισημαίνουν ότι οι συγκεκριμένες δεξιότητες συνδέονται με υψηλότερα ποσοστά πολιτικής και κοινωνικής συμμετοχής των πολιτών και όπως είναι γνωστό, η δημοκρατία συνεπάγεται υψηλά επίπεδα συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων. Ως ερευνητική στρατηγική επιλέχθηκε η μελέτη περίπτωσης, ενώ για τη συλλογή του υλικού κατασκευάστηκαν δύο οπτικά ερωτηματολόγια που βασίστηκαν στο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα imago 2010 -«Μάθηση με εικόνες. Εναύσματα για την εργασία στην προσχολική ηλικία και στην ηλικία δημοτικού» του Πανεπιστημίου Gießen, του Πανεπιστημίου της Σόφιας και του Βόλου, καθώς και του Mozarteum στο Salzburg. Όσον αφορά την ανάλυση και επεξεργασία του πολυτροπικού υλικού εφαρμόστηκαν (α) η κοινωνικοσημειωτική και η ερμηνευτική μέθοδος, ως τεχνικές που ερμηνεύουν το οπτικό και γλωσσικό υλικό και υποστηρίζουν την έρευνα και την ανάλυση των παιδικών ιχνογραφημάτων και (β) η ποσοτική και ποιοτική ανάλυση περιεχομένου, ως αναλυτική τεχνική για τις απαντήσεις των μαθητών/τριών στη δομημένη συνέντευξη με φωτο-εκμαίευση. Παράλληλα, το υλικό της έρευνας μπορεί να αξιοποιηθεί από/και για το παιδί, τον εκπαιδευτικό και τον/την ερευνητή/τρια ως υλικό πληροφόρησης για την πολιτική κοινωνικοποίηση του παιδιού, για τα στερεότυπα που συνειδητά ή ασυνείδητα έχει ενστερνιστεί ή όχι, ενώ συγχρόνως αποτελεί ερευνητική και διδακτική πρόταση για την ιδιότητα του πολίτη στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία. Συνοψίζοντας, θα πρέπει να επισημανθεί ότι επιχειρείται μια πολυτροπική ανάλυση με τη μετατόπιση του ενδιαφέροντος από το ιχνογράφημα ως αντικείμενο και ως εργαλείο έρευνας στο ίδιο το παιδί - δημιουργό, στη διαδικασία της ιχνογράφησης και στις διαδικασίες που συντελούνται την ώρα της ιχνογράφησης, καθώς και στην εξέταση των πλαισίων επικοινωνίας και των σχέσεων με στόχο να ανιχνευθεί η επιρροή συγκεκριμένων διαδικασιών στα συναισθήματα και στις αντιλήψεις τους.