Διερεύνηση Της Υπόθεσης Φορολογικής Εξομάλυνσης Στο Δημοσιονομικό Περιβάλλον Της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Abstract

Η Υπόθεση της Φορολογικής Εξομάλυνσης έχει ιδιαίτερη σημασία, κυρίως για την μελέτη της λειτουργίας του δημοσίου χρέους στο νεοκλασικό πλαίσιο σκέψης, ενώ επιπλέον λειτουργεί ως ένα χρήσιμο υπόδειγμα αναφοράς για την αξιολόγηση των δημοσιονομικών πολιτικών που εφαρμόζονται σε μία χρονική περίοδο. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, στην παρούσα διδακτορική διατριβή επιχειρείται η διερεύνηση της Υπόθεσης Φορολογικής Εξομάλυνσης στο σύνθετο δημοσιονομικό περιβάλλον που συνθέτουν τα κράτη μέλη της ΕΕ. Μέσω της θεωρητικής ανάλυσης αναδεικνύονται οι σημαντικοί περιορισμοί, οι οποίοι προέκυψαν από την εφαρμογή των δημοσιονομικών κανόνων που επιβλήθηκαν στα κράτη μέλη από το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ, κατά την διαδικασία άσκησης αποκεντρωμένων δημοσιονομικών πολιτικών. Ιδιαίτερη επισήμανση γίνεται στους δημοσιονομικούς κανόνες, οι οποίοι καθιερώθηκαν με την Συνθήκη του Μάαστριχτ και λειτούργησαν αρχικά επιτυχημένα ως κριτήρια σύγκλισης των κρατών μελών στην κατεύθυνση επίτευξης του στόχου συμμετοχής στην ΟΝΕ και στη συνέχεια, μέσω της εφαρμογής του ΣΣΑ, ως πυλώνες συντονισμού των δημοσιονομικών πολιτικών στο πλαίσιο της νομισματικής ενοποίησης, χωρίς ωστόσο την αναμενόμενη επιτυχία. Επιπλέον εντοπίζεται ο προοδευτικά αυξανόμενος περιορισμός του περιθωρίου εφαρμογής αποκεντρωμένων πολιτικών στην κατεύθυνση της φορολογικής εξομάλυνσης, ο οποίος οφείλεται στις σημαντικές μεταρρυθμίσεις των δημοσιονομικών κανόνων του ΣΣΑ, στο πλαίσιο της διαδικασίας οχύρωσης του δημοσιονομικού περιβάλλοντος της ΕΕ από τις δυσμενείς επιδράσεις των ασύμμετρων διαταραχών. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την θεωρητική ανάλυση, επιβεβαιώνονται πλήρως από την εμπειρική διερεύνηση, η οποία πραγματοποιήθηκε χρησιμοποιώντας δημοσιονομικά δεδομένα των κρατών μελών που συμμετείχαν στην ΕΕ πριν την διεύρυνση του 2004. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιώντας το υπόδειγμα των Campbell (1987) και Campbell and Shiller (1987), διαπιστώνεται ότι η Αυστρία, η Γερμανία, η Δανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ιρλανδία, η Ισπανία, η Ολλανδία και το Λουξεμβούργο, ακολούθησαν δημοσιονομική πολιτική στην κατεύθυνση των αρχών που ορίζει η Υπόθεση της Φορολογικής Εξομάλυνσης, κατά τις επιμέρους περιόδους που εξετάζονται. Ωστόσο η επιβολή των δημοσιονομικών κανόνων, αρχικά με την Συνθήκη του Μάαστριχτ και ακολούθως με το ΣΣΑ, ανάγκασαν την Αυστρία, την Γερμανία, την Ιρλανδία και την Ισπανία να διαφοροποιήσουν την πολιτική τους επιλέγοντας φορολογικές δομές, οι οποίες δεν συμβαδίζουν με την Υπόθεση της Φορολογικής Εξομάλυνσης. Η ευρεία μεταρρύθμιση του ΣΣΑ κατά την περίοδο 2011-2013, με στόχο την οχύρωση της ΕΕ από τις μεταδοτικές επιπτώσεις των δημοσιονομικών ανισορροπιών ορισμένων κρατών μελών, περιόρισε δραστικά το περιθώριο ευελιξίας κατά την διαδικασία άσκησης αποκεντρωμένων δημοσιονομικών πολιτικών. Χαρακτηριστικό είναι το στοιχείο ότι από το σύνολο των κρατών μελών, οι οποίες εξετάζονται εμπειρικά, μόνο για την περίπτωση του Λουξεμβούργου, μιας ιδιαίτερα μικρής οικονομίας, δεν μπορεί να απορριφθεί η Υπόθεση της Φορολογικής Εξομάλυνσης, κατά την περίοδο μετά την εκδήλωση της οικονομικής κρίσης του 2008. Αυτό σημαίνει ότι τα υπόλοιπα κράτη μέλη ανέλαβαν ένα σημαντικό κόστος, σε όρους μη ωφέλιμης απώλειας, προκειμένου να τηρήσουν τις δεσμεύσεις, οι οποίες απορρέουν από το θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ.