Διερεύνηση της σχέσης της προτίμησης χεριού και της ακρίβειας στη γραφή και ανάγνωση braille παιδιών με αναπηρία όρασης

Abstract

Η παρούσα διατριβή εστίασε στη διερεύνηση της συσχέτισης της προτίμησης χεριού μαθητών με αναπηρία όρασης (ΑΟ) με τις επιδόσεις τους στην αποκωδικοποίηση αλλά και στην ορθογραφία μέσω του κώδικα braille. Οι έρευνες που έχουν εστιάσει στην επίδραση της προτίμησης χεριού στην απτική ανάγνωση έχουν καταλήξει σε ετερόκλιτα αποτελέσματα, με συνέπεια να μην υπάρχει αποκρυσταλλωμένη εικόνα. Από την άλλη πλευρά, την επίδραση της προτίμησης χεριού στην ορθογραφία braille έχει εξετάσει μόνο μια έρευνα με δείγμα ενός μόνο ατόμου.Αρχικά αξιολογήθηκαν οι επιδόσεις στην ακρίβεια ανάγνωσης και ορθογραφίας braille σαράντα εννέα μαθητών και μαθητριών με ΑΟ (είκοσι επτά αγόρια και είκοσι δύο κορίτσια) ηλικίας 8-21 ετών. Η αξιολόγηση της αποκωδικοποίησης στην απτική ανάγνωση έγινε με τις τρεις υποκλίμακες του τεστ-Α (Παντελιάδου & Αντωνίου, 2008) χρησιμοποιώντας t-tests, ενώ η αξιολόγηση της ακρίβειας στην ορθογραφία με την Κλείδα Καταγραφής & Ανάλυσης Ορθογραφικών Λαθών (Μουζάκη, Πρωτόπαπας, Σιδερίδης & Σίμος, 2007) υπολογίζοντας τη μέση τάση. Σημαντικά καλύτερες επιδόσεις εμφάνισαν στην ανάγνωση και στην ορθογραφία όσοι φοιτούσαν στη δευτεροβάθμια και όσοι είχαν ολική απώλεια όρασης. Παράλληλα διεξήχθη ποιοτική ανάλυση των λαθών τόσο στην ανάγνωση όσο και στην ορθογραφία μέσω του κώδικα γραφής και ανάγνωσης braille.Για την καλύτερη κατανόηση της συσχέτισης της προτίμησης χεριού με την ακρίβεια στην απτική ανάγνωση προτιμήθηκε η επέκταση της έρευνας σε δομημένο κείμενο. Συμμετείχε ένα υποσύνολο τριάντα δύο μαθητών (δώδεκα αγόρια και είκοσι κορίτσια) από το αρχικό δείγμα. Για την αξιολόγηση απαιτήθηκε η δημιουργία δύο κειμένων γραμμένων σε braille, ενώ η αξιολόγηση της προτίμησης χεριού έγινε μέσω μιας κλείδας αξιολόγησης προτίμησης χεριού προσαρμοσμένη σε άτομα με τύφλωση (Argyropoulos, Sideridis, & Papadimitriou, 2014). Στη διερεύνηση του είδους της κίνησης αναφορικά με την κατηγορία λάθους και τη βαθμίδα του εκπαιδευτικού επιπέδου του κειμένου ο χ2 έλεγχος ανεξαρτησίας ανέδειξε στατιστικά σημαντικές διαφορές. Επίσης, ο ίδιος έλεγχος έδειξε πως τα δάκτυλα του κυρίαρχου χεριού φαίνεται να έκαναν περισσότερα λάθη στην ανάγνωση μέσω του κώδικα braille σε σύγκριση με τα δάκτυλα του μη κυρίαρχου χεριού.Ακολούθως αξιολογήθηκε η επίδραση της προτίμησης χεριού στα φωνολογικά λάθη που διέπραξαν κατά την ορθογραφία braille τριάντα πέντε (δεκαπέντε αγόρια και είκοσι κορίτσια) μέσω των προαναφερθέντων εργαλείων. Από το χ2 έλεγχο ανεξαρτησίας βρέθηκε πως το κυρίαρχο χέρι δεν εμφάνισε λιγότερα λάθη από το μη κυρίαρχο, ενώ τα δάχτυλα του μη κυρίαρχου χεριού έκαναν περισσότερα λάθη χωρίς να προκύψει στατιστικά σημαντική διαφορά. Η έρευνα διεξήχθη σε μικρό δείγμα μαθητών με ΑΟ και λόγω αυτού διαιρέθηκαν σε δύο ευρείες κατηγορίες ως προς την προτίμηση χεριού. Κατά συνέπεια τα αποτελέσματα πρέπει να αντιμετωπίζονται με προσοχή, ωστόσο φαίνεται να δίνουν ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την επίδραση της προτίμησης χεριού στην ακρίβεια ανάγνωσης και ορθογραφίας μέσω braille, οι οποίες έχουν εφαρμογή στην καθημερινή εκπαιδευτική πράξη των μαθητών με ΑΟ. Μελλοντικές έρευνες θα πρέπει να εστιάσουν σε νευροαπεικονιστικές μεθόδους για την χαρτογράφηση περισσότερων πληροφοριών πάνω σε αυτό το γνωστικό πεδίο.