Διερεύνηση της συμβολής της ψυχικής καταπόνησης (stress) στην εκδήλωση του συνδρόμου Sjogren

Abstract

Σκοπός: Προηγούμενες έρευνες έχουν αναδείξει το ρόλο της ψυχικής καταπόνησης (στρες) ως εναύσματος για έναρξη αυτοανοσίας. Σκοπός της μελέτης μας είναι η διερεύνηση του κατά ποσό η ψυχική καταπόνηση που έπεται μειζόνων και ελασσόνων ψυχοπιεστικών γεγονότων μπορεί να προηγηθεί της έναρξης του συνδρόμου. Ο ρόλος των μηχανισμών διαχείρισης του στρες και της κοινωνικής υποστήριξης ως μηχανισμών αντιρρόπησης διερευνήθηκαν επίσης. Επιπλέον, διερευνήθηκαν στοιχεία προσωπικότητας και ψυχοπαθολογίας σε ασθενείς με πρωτοπαθές σύνδρομο Sjogren και η σχέση τους με χαρακτηριστικά της νόσου και την παρουσία αυτοαντισωμάτων έναντι νευροπεπτιδίων. Μέθοδος: 47 ασθενείς με πρωτοπαθές σύνδρομο Sjogren συγκρίθηκαν με δύο ομάδες ελέγχου, 35 ασθενείς με λέμφωμα (ασθενείς μάρτυρες) με έναρξη νόσου μέσα στο προηγούμενο έτος και 120 υγιείς μάρτυρες. Όλοι οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια εκτίμησης των προηγηθέντων μειζόνων και ελασσόνων ψυχοπιεστικών γεγονότων των στρατηγικών διαχείρισης και της διαθέσιμης κοινωνικής υποστήριξης πριν την έναρξη του νοσήματος. Η ανάλυση των πληροφοριών έγινε με μονοπαραγοντικό ή πολυπαραγοντική λογαριθμιστική παλινδρόμηση. Στη συνέχεια η ψυχοπαθολογία και τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας διερευνήθηκαν σε 103 ασθενείς με πρωτοπαθές σύνδρομο Sjogren και 110 υγιείς μάρτυρες. Αυτοαντισώματα έναντι νευροπεπτιδίων του υποθάλαμου και της υπόφυσης μετρήθηκαν με ενζυμικό ανοσοπροσροφητικό προσδιορισμό (ELISA) σε 25 ασθενείς και σε 25 υγιείς μάρτυρες. Η ανάλυση πραγματοποιήθηκε με μονοπαραγοντικό και πολυπαραγοντικό μοντέλο λογαριθμιστικής παλινδρόμησης καθώς επίσης με τη μέθοδο σύγκρισης των παλινδρομήσεων. Αποτελέσματα: Μεγαλύτερος αριθμός ασθενών με σύνδρομο Sjogren ανέφερε μείζονα ψυχοπιεστικά γεγονότα πριν την έναρξη του νοσήματος συγκρινόμενος με ασθενείς με λέμφωμα και υγιείς μάρτυρες. Ενώ ο αριθμός και η βαρύτητα των ελασσόνων γεγονότων δεν διέφεραν ανάμεσα στις 3 ομάδες, οι μηχανισμοί διαχείρισης ήταν προβληματικοί και η ολική κοινωνική υποστήριξη ήταν χαμηλότερη στους ασθενείς με σύνδρομο Sjogren σε σύγκριση με τις ομάδες των ασθενών και υγιών μαρτύρων. Στο πολυπαραγοντικό μοντέλο η νόσηση από σύνδρομο σχετίσθηκε με δυσπροσαρμοστικούς μηχανισμούς διαχείρισης και χαμηλότερο επίπεδο υποστήριξης σε σχέση με τους ασθενείς και υγιείς μάρτυρες όπως επίσης και με αυξημένο αριθμό αρνητικών ψυχοπιεστικών γεγονότων συγκρινόμενου με τους υγιείς μάρτυρες αλλά όχι με τους ασθενείς μάρτυρες. Μεγαλύτερος αριθμός ασθενών με σύνδρομο Sjogren ανέφερε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά προσωπικότητας (νευρωτισμό, ψυχωτισμό και ψυχοαναγκαστικότητα) και ψυχική καταπόνηση συγκρινόμενος με τους υγιείς μάρτυρες. Έπειτα από στάθμιση ως προς τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας και τις δημογραφικές μεταβλητές η υποχονδρίαση ήταν το κύριο ψυχοπαθολογικό χαρακτηριστικό που σχετίσθηκε με το σύνδρομο Sjogren. Οι ψυχοπαθολογικές εκδηλώσεις στα πλαίσια του συνδρόμου εξαρτώνται κυρίως από προ νοσηρά χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Αν και δεν βρέθηκαν διαφορές στα επίπεδα των νευροπεπτιδίων έναντι αυτοαντισωμάτων στους ασθενείς και στους μάρτυρες τα επίπεδα των αυτοαντισωμάτων έναντι a-MSH συσχετίσθηκαν με τα επίπεδα άγχους και στις δύο ομάδες που εξετάσθηκαν με μεγαλύτερη σταθερά στους ασθενείς. Σημαντικές συσχετίσεις ανάμεσα στα επίπεδα άγχους και στα αυτοαντισώματα έναντι ωκυτοκίνης και βαζοπρεσσίνης ανιχνεύθηκαν επίσης στους ασθενείς. Συμπέρασμα: Πριν την έναρξη του νοσήματος οι ασθενείς με σύνδρομο Sjogren βιώνουν αρκετή ψυχική καταπόνηση που έπεται μείζονων ψυχοπιεστικών γεγονότων χωρίς να αναπτύξουν ικανοποιητικούς μηχανισμούς διαχείρισης και προσαρμογής για την αντιμετώπιση των δυσκολιών αυτών. Η έλλειψη κοινωνικής υποστήριξης μπορεί να συνεισφέρει στο σχετικό κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου. Επιπλέον σε ασθενείς με πρωτοπαθές σύνδρομο Sjogren παρατηρείται ένα συγκεκριμένο προφίλ χαρακτηριστικών προσωπικότητας και υψηλότερη ψυχική επιβάρυνση σε σύγκριση με υγιείς μάρτυρες το οποίο φαίνεται να εξαρτάται από προ νοσηρά χαρακτηριστικά προσωπικότητας. Συσχετίσεις ανάμεσα στα επίπεδα άγχους και στα αυτοαντισώματα έναντι a-MSH είναι ενδεικτικά πιθανής συμμετοχής τους στην ανάπτυξη του άγχους τόσο στους ασθενείς όσο και στους υγιείς μάρτυρες.