Διδασκαλία Μαθηματικών Σε Μαθητές Με Νοητική Αναπηρία

Abstract

Η ερευνητική και εκπαιδευτική κοινότητα που εστιάζει στην εκπαίδευση των μαθητών με νοητική αναπηρία αξιοποιεί κυρίως συμπεριφοριστικές προσεγγίσεις για τη διδασκαλία των μαθηματικών. Αντίθετα, οι ερευνητές στον χώρο της μαθηματικής εκπαίδευσης δίνουν έμφαση στον ρόλο των κοινωνικο-πολιτισμικών πλαισίων στη διδασκαλία και τη μάθηση. Στο πλαίσιο αυτό, τα μαθηματικά γίνονται αντιληπτά ως ένα δίκτυο κοινωνικών πρακτικών. Στην παρούσα διατριβή υιοθετήθηκε η προσέγγιση του δικτύου κοινωνικών πρακτικών για την εκπαίδευση των μαθητών με νοητική αναπηρία. Ειδικότερα, ο στόχος της έρευνας ήταν να μελετηθεί με ποιον τρόπο η κατανόηση του κοινωνικο-πολιτισμικού πλαισίου των μαθητών με νοητική αναπηρία από την ερευνήτρια-εκπαιδευτικό επηρεάζει την εκπαιδευτική διαδικασία των μαθηματικών.H μεθοδολογική προσέγγιση της έρευνας-δράσης που επιλέχθηκε για τις ανάγκες της παρούσας έρευνας οδήγησε στην αμφισβήτηση των εκπαιδευτικών πρακτικών της ερευνήτριας-εκπαιδευτικού μέσω διαφορετικών σταδίων αναστοχασμού. Συμμετέχοντες της έρευνας ήταν τρεις μαθητές με σοβαρή νοητική αναπηρία ενός τμήματος ΕΕΕΕΚ (Κατερίνα-16 ετών, Βαγγέλης-23 ετών, και Αναστασία-28 ετών). Η ερευνήτρια-εκπαιδευτικός δίδασκε μαθηματικά στους μαθητές για όλο το σχολικό έτος που διήρκησε η έρευνα. Στην έρευνα συμμετείχαν επίσης, οι μητέρες των μαθητών, ορισμένοι εκπαιδευτικοί των συγκεκριμένων μαθητών, ο διευθυντής της σχολικής μονάδας, καθώς και τα μέλη της τριμελούς συμβουλευτικής επιτροπής που λειτούργησαν ως κριτικοί φίλοι της ερευνήτριας-εκπαιδευτικού. Τα δεδομένα συλλέχθηκαν μέσω διαφορετικών ερευνητικών εργαλείων (ημερολόγιο, συνέντευξη, παρατήρηση, κ.ά.) και αναλύθηκαν χρησιμοποιώντας τη θεματική ανάλυση.Από την υλοποίηση των τριών ερευνητικών κύκλων (σχεδιασμού-δράσης-παρατήρησης-αναστοχασμού) αναδείχθηκαν συγκεκριμένοι καθοριστικοί παράγοντες που διευκολύνουν ή/και εμποδίζουν τη διδασκαλία και τη μάθηση των μαθηματικών από τους μαθητές με νοητική αναπηρία. Ειδικότερα, οι παράγοντες που αναγνωρίστηκαν σχετίζονται με χαρακτηριστικά του άμεσου εκπαιδευτικού πλαισίου – όπως είναι ο μαθητής, η ερευνήτρια-εκπαιδευτικός, τα μαθηματικά, και η σχολική τάξη, αλλά και χαρακτηριστικά του ευρύτερου εκπαιδευτικού και κοινωνικού πλαισίου – όπως είναι το σχολικό πλαίσιο, η οικογένεια, η συνεργασία σχολείου-οικογένειας, οι σημαντικοί άλλοι, η κοινότητα, τα ερευνητικά δεδομένα, η εκπαιδευτική πολιτική, και το κοινωνικό πλαίσιο. Παράλληλα, οι παρεμβάσεις που σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν από την ερευνήτρια-εκπαιδευτικό οδήγησαν σε αλλαγές στο τυπικό και άτυπο εκπαιδευτικό πλαίσιο των μαθητών, επηρεάζοντας τόσο τις πρακτικές της οικογένειας όσο και της σχολικής κοινότητας. Με τον τρόπο αυτό, η δυναμική αλληλεπίδραση των παραγόντων που επηρεάζουν τη διδακτική πράξη, καθώς και η σημασία της κατανόησης του κοινωνικο-πολιτισμικού πλαισίου κατά τη λήψη αποφάσεων για τη διδασκαλία των μαθηματικών στους μαθητές με νοητική αναπηρία αναδείχθηκαν ως ουσιαστικά στοιχεία της μελλοντικής εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης για τον συγκεκριμένο μαθητικό πληθυσμό.