Δείξατέ μοι δηνάριον (Łk 20,24) – monety używane w Palestynie na kartach Ewangelii

Abstract

Numizmatyka jest jedną z dyscyplin pomocniczych archeologii i historii. Analizuje monety z punkty widzenia historycznego, artystycznego i ekonomicznego. Tym samym pozwala lepiej zrozumieć przeszłość. Tak pojęta numizmatyka okazuje się równie bardzo pomocna zarówno biblistom jak i każdemu kto sięga po Pismo Święte. Na kartach ewangelii wielokrotnie pojawiają się nazwy różnych monet używanych w czasach Jezusa, które dla dzisiejszego odbiorcy są co najmniej dziwne. Niektóre współczesne przekłady Pisma Świętego odstępują od dosłownego tłumaczenia i zastępują niezrozumiałe nazwy starożytnych systemów monetarnych zwrotami bardziej przystępnymi. W polskiej literaturze historycznej, archeologicznej i biblijnej trudno natknąć się na systematyczne i uporządkowane omówienie różnych typów monet jakie pojawiają się na kartach ewangelii. Niniejszy artykuł stawia sobie za cel uzupełnienie tej luki i przeanalizowanie gamy terminów jakie ewangeliści używają, by opisać monety znajdujące się wówczas w obiegu w Palestynie. To zestawienie pozwala lepiej zrozumieć powody użycia przez nich poszczególnych terminów. Tym samym pozwala na nowo spojrzeć na znacznie greckiego terminu νόμισμα (moneta), który w całym Nowym Testamencie pojawia się tylko raz (Mt 24,19).