Γλωσσική Εκπαίδευση Και Σχολικός Λόγος Στις Ομαδοσυνεργατικές Διδακτικές Πρακτικές

Abstract

Αντικείμενο της διατριβής, η οποία εντάσσεται στο πεδίο της ανάλυσης σχολικού λόγου, είναι η διερεύνηση των ομαδοσυνεργατικών διδακτικών πρακτικών, η χαρτογράφηση δηλαδή των ποικίλων πρακτικών και του σχολικού λόγου στα οποία εκβάλλει η αξιοποίηση ομαδοσυνεργατικών αρχών και μεθόδων. Για τη διερεύνηση του παραπάνω αντικειμένου η διατριβή αντλεί θεωρητικά εργαλεία από την κοινωνική σημειωτική, την εκπαίδευση στον γραμματισμό και την κριτική ανάλυση λόγου. Λαμβάνοντας υπόψη ως κύρια θεωρητική παραδοχή ότι οι μαθητές κατασκευάζουν τη δική τους σχολική πραγματικότητα, το δικό τους μάθημα δηλαδή, κατά την εργασία τους σε ομάδες, κεντρικός σκοπός της διατριβής είναι να αποτυπώσει εκδοχές του γλωσσικού μαθήματος που συγκατασκευάζονται από εκπαιδευτικούς και μαθητές κατά την αξιοποίηση της ομαδοσυνεργασίας στη διδακτική πράξη. Στο πλαίσιο του παραπάνω σκοπού, οι επιμέρους στόχοι της έρευνας είναι η αποτύπωση της κινητικότητας η οποία υπάρχει ως προς την αξιοποίηση της ομαδοσυνεργατικής διδασκαλίας στη διδακτική πράξη, η ανίχνευση του ιδεολογικού υπόβαθρου των ποικίλων εκδοχών πραγμάτωσής της ως προς τη διδακτική επιστημολογική παράδοση από την οποία αντλούν και η μελέτη του σχολικού λόγου ο οποίος αναπτύσσεται κατά τις ομαδοσυνεργατικές πρακτικές. Από μεθοδολογική άποψη η διατριβή αντλεί από την κριτική εθνογραφική παράδοση. Για τη διερεύνηση του θέματος της διατριβής αξιοποιήθηκαν συνολικά πέντε περιπτώσεις διδασκαλίας με ομαδοσυνεργατικές πρακτικές από διαφορετικούς εκπαιδευτικούς. Η ποιοτική ανάλυση των δεδομένων της διατριβής αναδεικνύει μια ιδιαίτερη κινητικότητα των εκπαιδευτικών ως προς τις διδακτικές τους πρακτικές. Φαίνεται, με άλλα λόγια, ότι οι εκπαιδευτικοί επιχειρούν να δείξουν σημαντική πρωτοβουλία ως προς τα ισχύοντα, αφήνοντας συχνά στο περιθώριο το διδακτικό εγχειρίδιο και βάζοντας τους μαθητές να εργαστούν σε ομάδες, ώστε να ενισχύσουν την ενεργό συμμετοχή τους στο μάθημα. Υπ’ αυτήν την έννοια η κινητικότητα που εκδηλώνουν ως προς τα ισχύοντα φαίνεται να αντλεί εν πολλοίς από τον λόγο της προοδευτικής παιδαγωγικής. Παράλληλα, ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί κάνουν ποικίλες επιλογές, διαφορετικές μεταξύ τους, κατανοούν δηλαδή και πραγματώνουν με διαφορετικό τρόπο την αξιοποίηση της ομαδικής εργασίας στο μάθημά τους. Οι ποικίλες επιλογές των εκπαιδευτικών προσδίδουν έναν χαρακτήρα διαλογικότητας σε όλες τις διδασκαλίες που διερευνήθηκαν και καταδεικνύουν πως η ομαδική εργασία πραγματώνεται σε ποικίλες εκδοχές. Σε αντίθεση, επομένως, με την κυρίαρχη τάση στη βιβλιογραφία, η οποία συνδέει την αξιοποίηση της ομαδοσυνεργασίας με έναν παιδαγωγικό προοδευτισμό, από τις διαπιστώσεις της διατριβής είναι εμφανές ότι το ζήτημα είναι περισσότερο σύνθετο. Τη συνθετότητα αυτή επιχειρούν να αναδείξουν οι διαπιστώσεις στις οποίες καταλήγει η ανάλυση των δεδομένων της διατριβής.