Γεωλογική Δομή Και Τεκτονική Ανάλυση Του Τεκτονικού Καλύμματος Του Βερμίου

Abstract

Το Τεκτονικό Κάλυμμα του Βερμίου (ΤΚΒ) εντοπίζεται στο όρος Βέρμιο, στο όριο Δυτικής και Κεντρικής Μακεδονίας. Με βάση τα νέα δεδομένα υπαίθρου το ΤΚΒ συγκροτείται, από κάτω προς τα πάνω, από ερυθρούς ρουδίτες ηλικίας Απτίου – Αλβίου και από κροκαλοπαγή, ασβεσταρενίτες και ασβεστόλιθους ηλικίας Άνω Κρητιδικού. Το ΤΚΒ υπέρκειται τεκτονικά τόσο στα Ανωκρητιδικά ιζήματα όσο και σε ένα Ιουρασικής ηλικίας, σχιστολιθικό μείγμα (mélange) της Πελαγονικής Ζώνης. Υπολειμματικά τεμάχη από προ-Ανωκρητιδικά πετρώματα, που περιλαμβάνουν μετα-κλαστικά, οφιόλιθους, σχιστόλιθους και ανακρυσταλλωμένους ασβεστόλιθους, βρίσκονται στη βάση του καλύμματος, τεκτονικά σφηνωμένα ανάμεσα στο ΤΚΒ και τα υποκείμενα πετρώματα. Η τοποθέτηση αυτών των πετρωμάτων έγινε ταυτόχρονα με την τοποθέτηση του ΤΚΒ. Τα πετρώματα του ΤΚΒ παρουσιάζουν υπο-οριζόντια γεωμετρία, κλίνωντας με μικρές-ενδιάμεσες γωνίες προς τα ανατολικά ή δυτικά. Σε χαρτογραφική κλίμακα παρουσιάζουν μια πτύχωση σε γενική διεύθυνση Β-Ν. Η βασική εφίππευση του ΤΚΒ αποτελεί μια ζώνη παραμόρφωσης πάχους μερικών μέτρων που γενικά παρουσιάζει υπο-οριζόντια γεωμετρία και κίνηση προς τα Δ-ΔΝΔ. Τέσσερα παραμορφωτικά γεγονότα αναγνωρίστηκαν στην περιοχή μελέτης. Το πρώτο παραμορφωτικό γεγονός, D1, αποτελεί μια συμπίεση σε ΑΒΑ-ΔΝΔ διεύθυνση που χρονολογείται στο Άνω Ιουρασικό – Κάτω Κρητιδικό. Αυτό το παραμορφωτικό γεγονός προκάλεσε στα προ-Ανωκρητιδικά πετρώματα της Πελαγονικής, σφιχτές – υπο-ισοκλινείς πτυχές ΒΒΔ-ΝΝΑ διεύθυνσης με φορά προς τα ΔΝΔ και την κύρια φύλλωση (S1) των παραπάνω πετρωμάτων, που είναι παράλληλη στην αρχική τους στρώση (S0). Το παραμορφωτικό αυτό γεγονός συνδέεται με την τοποθέτηση των οφιολίθων πάνω στα Τριαδικά – Ιουρασικά πετρώματα της Πελαγονικής με προέλευση από την ωκεάνια περιοχή του Αξιού. Το δεύτερο παραμορφωτικό γεγονός, D2, χρονολογείται στο Άνω Ιουρασικό – Κάτω Κρητιδικό και αποτελεί μια συμπίεση σε ΒΔ-ΝΑ διεύθυνση. Αυτό το παραμορφωτικό γεγονός αποτυπώνεται μόνο στα προ-Ανωκρητιδικά πετρώματα της Πελαγονικής, προκαλώντας σφιχτές – κλειστές, ασύμμετρες, ανεστραμμένες πτυχές ΒΑ-ΝΔ διεύθυνσης, με φορά προς τα ΝΑ και κατά θέσεις μια S2 αξονική σχιστότητα. Επιπλέον, αναπτύσσονται διατμητικές ζώνες με γραμμώσεις ολίσθησης ΒΔ-ΝΑ διεύθυνσης και κίνηση προς τα ΝΑ. Το παραμορφωτικό αυτό γεγονός πιθανώς συνδέεται με την τοποθέτηση ενός δεύτερου οφιολιθικού καλύμματος στο δυτικό περιθώριο της Πελαγονικής με προέλευση από τον ωκεάνιο χώρο της Πίνδου. Το τρίτο παραμορφωτικό γεγονός, D3, αποτελεί μια συμπίεση σε ΒΑ-ΝΔ έως Α-Δ συμπίεση που χρονολογείται στο Τριτογενές. Το παραμορφωτικό αυτό γεγονός επηρέασε τα πετρώματα όλων των ενοτήτων της περιοχής προκαλώντας κλειστές-ανοιχτές, ασύμμετρες πτυχές με ΒΔ-ΝΑ έως Β-Ν αξονικές διευθύνσεις. Οι πτυχές αυτές έχουν φορά προς τα ΝΔ – Δ και συνδέονται με μια αξονική σχιστότητα S3 στα πετρώματα της Πελαγονικής, ενώ στο ΤΚΒ και στην Αλμωπία έχουν φορά είτε προς τα δυτικά είτε προς τα ανατολικά και συνδεόνται με την ανάπτυξη μιας αξονικής σχιστότητας S1. Η τοποθέτηση του ΤΚΒ έλαβε χώρα κατά τη διάρκεια αυτού του γεγονότος. Επιπλέον, σε αυτό το παραμορφωτικό γεγονός οφείλεται η λεπίωση και η δημιουργία δίπλοκων (duplexes) στα Τριαδικά – Ιουρασικά μάρμαρα της Πελαγονικής, καθώς και η λεπίωση των πετρωμάτων της Αλμωπίας. Το γεγονός αυτό συνδέεται με την σύγκρουση της πλάκας της Απουλίας με το Ευρασιατικό περιθώριο. Το τέταρτο παραμορφωτικό γεγονός, D4, αποτελεί μια συμπίεση σε διεύθυνση Β-Ν που χρονολογείται στο Άνω Ολιγόκαινο – Κάτω Μειόκαινο. Το γεγονός αυτό προκάλεσε τη δημιουργία κλειστών-ανοιχτών πτυχών, αξονικής διεύθυνσης Α-Δ, στα πετρώματα όλων των ενοτήτων της περιοχής, καθώς και την τοπική επαναδραστηριοποίηση των προηγούμενων τεκτονικών επαφών με ΒΒΔ-ΝΝΑ διεύθυνσης γραμμώσεις. Το γεγονός αυτό αποτελεί μια βραδυ-ορογενετική συμπίεση, παράλληλα περίπου στην ορογενετική διεύθυνση των Ελληνίδων.