Αξιολόγηση Προγραμμάτων Μη Τυπικής Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης

Abstract

Μία υποστηριζόμενη κατεύθυνση σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, είναι η θετική αλλαγή στάσεων και τρόπων συμπεριφοράς προς το περιβάλλον, μέσα από υπηρεσίες άτυπης και μη-τυπικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε εξωτερικούς χώρους. Όμως υπάρχει έλλειψη σε πρότυπα επικύρωσης και αξιολόγησης της ποιότητας αυτών των υπηρεσιών. Ο ρόλος του γεωργικού τομέα σε αυτήν την κατεύθυνση, μπορεί να είναι καθοριστικός, μόνο με την προϋπόθεση της ύπαρξης του κατάλληλου πλαισίου αξιολόγησης των εκπαιδευτικών υπηρεσιών, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες προς αυτή την αλλαγή. Έχοντας υπόψη την έλλειψη έρευνας αλλά και τα νομοθετικά κενά που υπάρχουν, διαμορφώθηκε ο κύριος σκοπός της παρούσας διατριβής: η κατασκευή ενός εργαλείου αξιολόγησης προγραμμάτων μη-τυπικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε πολυλειτουργικά αγροκτήματα και η δοκιμή του σε μία μελέτη περίπτωσης. Η μεθοδολογική πρωτοτυπία της έρευνας είναι η κατασκευή ενός αποδεκτού εργαλείου σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, το οποίο θα μπορεί να αποδεικνύει την επιτυχία αλλά και να πιστοποιεί ένα πρόγραμμα μη-τυπικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Το μεθοδολογικό και εννοιολογικό πλαίσιο του εργαλείου καλύπτει ένα εύρος περιπτώσεων, και το καθιστά ικανό να τροποποιείται εύκολα σε άλλες επιπλέον περιπτώσεις. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι η κατασκευή ενός εργαλείου αξιολόγησης, θα πρέπει να προκύπτει από την σε βάθος περιγραφή μίας μελέτης περίπτωσης, επιλεγμένη με συγκεκριμένα κριτήρια, για το συγκεκριμένο τομέα τον οποίο πρόκειται να καλύψει. Η ερμηνεία της επιστήμης και η αναλυτική περιγραφή της κάθε εκπαιδευτικής διαδικασίας, είναι απαραίτητα για την κατασκευή του εργαλείου. Σχετικά με την κατασκευή του, τα αποτελέσματα μας παρουσιάζουν ένα εύχρηστο εργαλείο αξιολόγησης με τη μορφή προσωπικού ερωτηματολόγιου ψυχογραφικών δηλώσεων σχετικά με το περιβάλλον, τη μάθηση και τη διατροφή, οι οποίες ερμηνεύουν το ρόλο της φύσης στην εκπαίδευση και προκύπτουν από τα κύρια χαρακτηριστικά του προγράμματος μη-τυπική περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Από τη δοκιμή του εργαλείου αξιολόγησης συμπεραίνουμε την ευελιξία του όχι μόνο στην ανάδειξη δεικτών ποιότητας αλλά και σε άλλες εφαρμογές, ανάλογα με τη στατιστική ανάλυση. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι δείκτες ποιότητας του προγράμματος μη-τυπικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης είναι η πρόκληση αλλαγών προς μία φιλοπεριβαλλοντική κατεύθυνση και η ανάδειξη του ρόλου του γεωργού ως «προστάτη» του περιβάλλοντος, η δημιουργία βιωματικών δραστηριοτήτων μέσω της ερμηνείας της επιστήμης και η αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών, προς υγιεινά τρόφιμα του συγκεκριμένου αγροκτήματος. Σύμφωνα με τους δείκτες ποιότητας και τις εκπαιδευτικές ανάγκες τους, οι επισκέπτες τμηματοποιήθηκαν σε τρεις ομάδες με κυρίαρχο το στοιχείο της μάθησης. Αποκαλύφθηκε μία ενοποιημένη περιβαλλοντική-μαθησιακή-διατροφική ταυτότητα των επισκεπτών, με κυρίαρχα τα στοιχεία της αλλαγής φιλοπεριβαλλοντικής συμπεριφοράς μέσα από την επαφή με την φύση, της δια βίου και διαδραστικής μάθησης μέσα από την ερμηνεία της επιστήμης και της θετικής συμπεριφοράς προς τα τρόφιμα του αγροκτήματος. Το προτεινόμενο εργαλείο αξιολόγησης μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τους φορείς χάραξης πολιτικής, ως μέρος της πιστοποίησης του «σήματος πολυλειτουργικών αγροκτημάτων». Οι επαγγελματίες εκπαιδευτές, οι γεωργοεφαρμοστές και οι σχεδιαστές εκπαιδευτικών προγραμμάτων στην αγροτική-περιβαλλοντική εκπαίδευση, μπορούν να το χρησιμοποιήσουν ή να προτείνουν κάποια τροποποιημένη μορφή του. Επιπλέον, το εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί απευθείας από τους γεωργούς και από άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, ώστε να διερευνήσουν εάν το πρόγραμμα της μη-τυπικής περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που προσφέρουν, καλύπτει τα μαθησιακά αποτελέσματα και τις μαθησιακές ανάγκες των εκπαιδευομένων-πελατών τους.