Άμεσες Ξένες Επενδύσεις Στη Βουλγαρία Και Στην Περιοχή Της Κεντρικής Και Ανατολικής Ευρώπης

Abstract

Αντικείμενο της παρούσας διατριβής είναι οι Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) στην περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (ΚΑΕ), οι τάσεις και οι προσδιοριστικοί παράγοντες αυτών κατά τη διάρκεια της μετάβασης προς την οικονομία της αγοράς, μέχρι τα πρόσφατα έτη που σημαδεύτηκαν από τις επιδράσεις της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης. Πιο συγκεκριμένα, το πρώτο εμπειρικό μέρος επικεντρώνεται στο εσωτερικό της αγοράς της Βουλγαρίας, με τη διερεύνηση των προσδιοριστικών παραγόντων των εισροών ΑΞΕ από τις χώρες προέλευσης των επενδύσεων προς τη βουλγαρική αγορά, κατά το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου μετάβασης και με έμφαση στη δεύτερη δεκαετία της μετάβασης, όταν και καταγράφηκαν τα μεγαλύτερα ποσά εισροών ΑΞΕ στη Βουλγαρία. Το δεύτερο εμπειρικό μέρος επικεντρώνεται στην περίοδο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής και οικονομικής κρίσης, με τη διερεύνηση και ανάλυση των προσδιοριστικών παραγόντων των εισροών ΑΞΕ σε ολόκληρη την περιοχή της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης (ΚΑΕ) κατά τη διάρκεια των ετών που προηγήθηκαν αμέσως πριν και των ετών που συνέπεσαν με την οικονομική κρίση μέχρι τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης. Η μεθοδολογία της έρευνας βασίζεται στη δημιουργία οικονομετρικού μοντέλου με χρήση δεδομένων πάνελ. Με την εισαγωγή των δύο εμπειρικών μερών που σχετίζονται με τη μελέτη των εισροών ΑΞΕ και των προσδιοριστικών τους παραγόντων στην περιοχή ΚΑΕ, επιχειρείται να μελετηθούν οι διαφορετικές διαστάσεις ενός φαινομένου εξαιρετικής σημασίας, τόσο για ολόκληρη την περιοχή ΚΑΕ γενικά, όσο και για μεμονωμένες χώρες που ανήκουν στην ΚΑΕ ειδικά, ενώ επιδιώκεται η κατανόηση του φαινομένου τόσο από την πλευρά της διαδικασίας μετάβασης, όσο και από την πλευρά της επίδρασης της οικονομικής κρίσης, της οποίας τα αποτελέσματα δεν έχουν εκτιμηθεί ακόμα συνολικά. Τα αποτελέσματα της έρευνας καταδεικνύουν το γεγονός ότι τόσο οι τάσεις, όσο και οι προσδιοριστικοί παράγοντες και τα κίνητρα των ΑΞΕ δεν παραμένουν σταθερά αλλά μεταβάλλονται αρκετά δυναμικά με την πάροδο του χρόνου, ενώ οι παραδοσιακοί προσδιοριστικοί παράγοντες υποχωρούν σε σημασία προς όφελος νέων αναδυόμενων παραγόντων. Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την έντονη και αρνητική επίδραση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης στις ροές ΑΞΕ προς την περιοχή ΚΑΕ. Επιπλέον η ανάλυση των αποτελεσμάτων φανερώνει την ανάδειξη παραγόντων τοποθεσίας (locational factors) που μεταβάλλονται έντονα με την πάροδο του χρόνου, αντανακλούν τις διακυμάνσεις του μακροοικονομικού περιβάλλοντος και συνδέονται κυρίως με τη βραχυχρόνια επιβίωση των επενδυτικών προγραμμάτων, σε αντίθεση με τους παράγοντες τοποθεσίας που παραδοσιακά έχουν απασχολήσει τη βιβλιογραφία ή που συνδέονται με τη διαδικασία της μετάβασης (traditional and transitional determinants), οι οποίοι μεταβάλλονται αργά ή/και συστηματικά με την πάροδο του χρόνου και συνδέονται με τη μακροχρόνια κατεύθυνση της οικονομίας. Η χάραξη πολιτικών είναι σημαντικό να πραγματοποιηθεί προς μια κατεύθυνση που ενθαρρύνει την ένταξη των ξένων επενδύσεων στις οικονομίες υποδοχής, καθώς και την ενδυνάμωση των τοπικών οικονομιών, την αναβίωση της εσωτερικής οικονομικής δραστηριότητας και τις συμμαχίες ανάμεσα σε ξένους επενδυτές και τις οικονομίες υποδοχής τους.