Żywieniowe i technologiczne aspekty występowania galaktozy w mleku i produktach mlecznych

Abstract

Galaktoza spełnia istotne funkcje żywieniowe, gdyż stanowi źródło energii oraz składnik strukturotwórczy w organizmie. Wykazano również jej działanie przeciwbakteryjne, ograniczające inwazję niektórych patogenów. Jednakże u niektórych osób występuje zaburzenie metabolizmu galaktozy, nazywane galaktozemią. Jest ono spowodowane niedoborem enzymów przemiany galaktozy. W takim przypadku konieczne jest wyeliminowanie laktozy i galaktozy z diety. Bakterie fermentacji mlekowej wykazują różnice pod względem zdolności do metabolizowania galaktozy. Metabolizm laktozy/galaktozy może przebiegać szlakiem Leloira (S. thermophilus, L. delbrueckii subsp. bulgaricus, L. helveticus) lub szlakiem metabolicznym tagatozo-6-P (L. casei, L. rhamnosus, L. lactis subsp. cremoris). Przemiany laktozy/galaktozy zachodzące szlakiem tagatozo-6-P skutkują akumulacją niewielkich ilości galaktozy w środowisku, natomiast metabolizm galaktozy szlakiem Leloira jest zazwyczaj związany z wydzielaniem zewnątrzkomórkowo znacznych ilości galaktozy. W związku z powyższym produkty mleczne charakteryzują się różną zawartością galaktozy, co wywołuje różne konsekwencje jakościowe. Obecność galaktozy w masie serowej (Cheddar, Mozzarella) może powodować wystąpienie niepożądanych szczelin i pęknięć, jak również niekorzystnych zmian barwy podczas przechowywania i w efekcie obróbki termicznej. Eliminacja galaktozy z tych produktów pozwoliłaby więc na poprawę ich jakości. Można ją uzyskać poprzez stosowanie do produkcji tych serów mikroorganizmów genetycznie zdolnych do intensywnego wykorzystania galaktozy, jak np. L. casei, L. rhamnosus, L. helveticus. Ponadto produkty mleczne niezawierające laktozy i galaktozy mogą znaleźć zastosowanie w diecie osób dotkniętych galaktozemią.