Zaisan region at the beginning of the XX century in the years of social-political contradiction

Abstract

Аңдатпа. ХХ ғасыр басындағы саяси оқиғалар барысында Зайсан аймағының тарихында біршама оқиғалар орын алды. Соның ішінде бірінші орыс революциясы Зайсан жұмысшыларының саяси оянуына, жұмысшылар мүдделерінің тоғысуына оң ықпал етті. Ал империялық өкімет тарапынан жұмысшылар мен кедейлердің талаптары қанағатсыз, тек талаптар ретінде қалып отырған. Оған өлкеде әлеуметтік-экономикалық қатынастың әліздігі және жұмысшы табының аздығы себеп болды. Бірақ аймақтағы халықтың отарлық саясатқа қарысы бас көтере алатындығы дәлелденді. Мақалада Зайсан аймағындағы ХХ ғасыр басындағы саяси толқулардан бастап, 1916 жылғы көтеріліс кезеңіндегі аймақтағы тарихи оқиғалар баяндалады. Өлкеде ХХ ғ. басында қазақ елінің басқа аймақтарындағы сияқты саяси-әлеуметтік қайшылықтарды басынан өткізді.ХХғ. басында кен орындарында жұмысшылар шерулері мен толқулары болды.1916 жылғы оқиғаға байланысты Мүрсәлім бастаған және "солдаттар бүлігі" деген толқулар аймақты қамтыған.Онымен қатар өлкедегі жер дауы да шешімін таппаған мәселенің біріне айналды. Халық өкілі Әбзанидің Кендірлік жер дауын шешу туралы тартыстары патша үкіметінің отарлық, бодандық саясатына қарсылықтың бір көрнісі. Түйінді сөздер: Зайсан; империялық саясат; уезд; революция; болыс; шерулер,толқулар; солдаттар бүлігі.