Yeni̇lenebi̇li̇r Enerji̇ Ve Fosi̇l Yakit Tüketi̇mi̇ni̇n Ekoloji̇k Ayak İzi̇ Üzeri̇ndeki̇ Etki̇si̇: Türki̇ye Örneği̇

Abstract

Sanayi devriminden günümüze hayatın her alanında enerjinin kullanım oranlarının yükselmesine bağlı olarak insanlığın yerküre üzerindeki talep baskısı hızla artmıştır. Bu baskı nedeniyle dünyanın çehresi değişime uğramaya başlamış; başta iklim değişikliği olmak üzere canlı türlerinin azalması, hava kirliliği nedeniyle sağlık sorunlarının artması ve su kaynaklarının kuruması gibi sorunlar ortaya çıkmıştır. Bu sorunların minimize edilmesinde atılan en önemli adımlardan birisi de yenilenebilir enerji kaynaklarından daha fazla yararlanmak olmuştur. Bu çalışmada, Türkiye’de yenilenebilir enerji ile fosil yakıt tüketiminin ekolojik ayak izi üzerindeki etkileri 1984-2018 dönemine ait yıllık veriler için zaman serileri yöntemleri kullanılarak analiz edilmiştir. Eşbütünleşme testleri hem yenilenebilir enerji-ekolojik ayak izi hem de fosil yakıt-ekolojik ayak izi arasında uzun dönemli ilişki olduğunu göstermiştir. Uzun dönem katsayılarını elde etmek için kullanılan FMOLS tahmincisi ise ekolojik ayak izi üzerinde yenilenebilir enerji tüketimi ve nüfus değişkenlerinin negatif, fosil yakıt tüketimi, finansal gelişme endeksi ile kişi başına düşen gelir değişkenlerinin ise pozitif etki yaptığını ortaya koymuştur.