Wielość ról a poczucie tożsamości u kobiet we wczesnym i późniejszym okresie dorosłości

Abstract

1Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Instytut Psychologii WIELOŚĆ RÓL A POCZUCIE TOŻSAMOŚCI U KOBIET WE WCZESNYM I PÓŹNIEJSZYM OKRESIE DOROSŁOŚCI Artykuł prezentuje wyniki badań przeprowadzonych w grupie 80 kobiet w wieku 19-25 lat oraz 72 kobiet w wieku 40-74 lata. Analizie poddano związki składowych złożoności Ja (liczby aspektów Ja i stopnia ich treściowego powiązania) z ujętym wielowymiarowo poczuciem tożsamości. Dodatkowo poszukiwano odpowiedzi na pytanie o rolę fazy życia w tych związkach. Zastosowano Kwestionariusz Złożoności Ja oraz Wielowymiarowy Kwestionariusz Tożsamości. Uzyskane wyniki wskazały, że znaczenie liczby ról dla poczucia tożsamości jest marginalne, natomiast treściowe powiązanie ról istotnie sprzyja podtrzymywaniu poczucia tożsamości. Ponadto, choć zaobserwowano różnice w strukturze pojęcia Ja oraz w zakresie siły poczucia tożsamości między badanymi grupami kobiet, to -jak się okazało -faza życia nie modyfikowała istotnie związków między tymi obszarami osobowości.Słowa kluczowe: nakładanie się ról; poczucie tożsamości; wielość ról; złożoność Ja.Zagadnienia formowania i podtrzymywania poczucia tożsamości nabierają szczególnego znaczenia w kontekście aktualnej rzeczywistości -znaczonej relatywizmem, wielowymiarowością i dyskontynuacją. Model "zmieniającego się człowieka w zmieniającym się świecie" (Harwas-Napierała, 2007, s. 21) oznacza bowiem powrót do myślenia o Ja w kategoriach licznych, aktywizowanych sytuacyjnie autowizerunków. Uznając Ja za bazę (materiał, substancję) dla budowania tożsamości, celowe wydaje się poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o znaczenie zróżnicowania i zmienności Ja dla poczucia tożsamości. Złożone JaZastępowanie postrzegania Ja jako monolitycznej całości ujmowaniem go jako rozproszonego i kontekstualnego wydaje się najbardziej dramatyczną zmianą w poglądach psychologów na temat pojęcia Ja. Jej wyrazem jest przeniesienie zainteresowania z treściowej zawartości na cechy strukturalne Ja (tj. sposób zorganizowania treści). Pośród różnych modeli struktury Ja (np. Donahue, Robins, Roberts i John, 1993; Showers, 1992; Woolfolk, Novalany, Gara, Allen i Polino, 1995), społeczno-poznawczy model złożoności Ja Linville (1985Linville ( , 1987 wydaje się najczęściej badanym i cytowanym (Rafaeli i Hiller, 2010). Złożoność Ja odzwierciedla tu liczbę i treściowe powiązanie (nakładanie się) znaczących aspektów Ja, teoretycznie zatem ujmowana jest dwuwymiarowo -obejmuje zróżnico-wanie 1 i integrację w obrębie Ja (Constantino, Wilson, Horowitz i Pinel, 2006). Do pomiaru złożoności Ja Linville opracowała procedurę, w której osoby przyporządkowują określony zbiór cech do swobodnie generowanych aspektów swojej osoby i życia. Za wskaźnik złożoności Ja autorka przyjęła statystykę H -miarę rozproszenia danych jakościowych. Wysoka wartość H jest wynikiem sortowania z wieloma aspektami Ja i niskiej redundancji użytych w ich opisie cech.Zgodnie z podstawową hipotezą Linville złożoność Ja moderuje negatywne skutki stresujących zdarzeń, buforując wahania samooceny. Dokładniej -osoby o...