W. Lance Bennett’i̇n Haber Anali̇zi̇nde Poli̇ti̇k Aktörler Ve Bi̇lgi̇ Önyargilari: Türki̇ye Medyasindan Haberlere Bi̇r Uyarlama

Abstract

Bu makalede W. Lance Bennett’in Amerikan medyasını incelediği Politik İllüzyon ve Medya (2000) adlı kitabında, politik aktörler ve gazetecilik ilişkisi üzerinden haber metinlerini çözümlerken kullandığı “bilgi önyargıları” kavramı Türkiye medyasındaki haber örneklerine uyarlanmış ve Bennett’in tespit ettiği kategoriler çerçevesinde haberlerdeki bilgi problemleri incelenmiştir. Makalenin amacı, medyadaki yaygın habercilik anlayışının sonucunu yansıtan bilgi problemlerinin haberde hangi formlarda yer aldığını ortaya koymak ve bu okuma pratiğinin haber tüketicilerinde yol açabileceği makro sonuçlara dikkat çekmektir. Bu doğrultuda Bennett’in kişiselleştirme, dramatize etme, parçalama ve normalleştirme adı altında dört kategoride ele aldığı bilgi önyargıları çözümlemesi, nitel içerik analizi yöntemi kullanılarak Türkiye medyasından amaçlı örneklem metoduyla seçilmiş haber örneklerine uyarlanmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, Bennett’in Amerikan medyasından yola çıkarak haberlerdeki bilgi önyargıları üzerine yaptığı analiz Türkiye haber medyasındaki örneklerde de gözlemlenebilen yaygın bir anlayışı yansıtmakta, belirli haber kategorilerinde genel bir eğilim olarak karşımıza çıkmaktadır. Profesyonel meslek kodları, çalışma rutinleri ve standartlaşmış haber üretme pratikleriyle de desteklenen bilgi önyargıları aynı zamanda epizodik (öyküsel) haber üretme eğiliminin bir yansıması olarak ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak, haberlerin içerdiği bilgi problemleri olarak bilgi önyargıları, haberin kamusal işlevlerini yetine getirmesini önlemekte; dünyayı ve sosyal çevrelerini haber aracılığıyla algılayan, yorumlayan okurları donanımsız bırakmakta ve buna bağlı olarak sağlıklı toplumsal kanaatlerin oluşmasına engel oluşturmaktadır.