Veroudering van het evenwichtsorgaan

Abstract

Het is algemeen bekend dat duizeligheid, evenwichtsstoornissen en vallen toenemen met de leeftijd. Naar het huidige inzicht spelen verouderingsprocessen in het evenwichtsstelsel daarbij een belangrijke rol. In het navolgende wordt eerst een globale beschrijving gegeven van de betekenis van het evenwichtsorgaan en het centraal vestibulair systeem voor evenwicht, ruimtelijke orie¨ntatie en het gezichtsvermogen bij hoofdbewegingen. Vervolgens wordt aangegeven in welke zin functieverlies tot de hiervoor vermelde klachten kan leiden en waar het verouderingsproces aangrijpt. Functie van het gezonde evenwichtsstelselDe twee evenwichtsorganen in de labyrinten, de nervus vestibularis, de vestibulaire kernen en het vestibulocerebellum vormen de belangrijkste structuren van het evenwichtsstelsel (vestibulair systeem). Het evenwichtsorgaan, ons zesde zintuig, vormt de primaire sensor voor het meten van de stand en bewegingen van ons hoofd in de ruimte. Elk evenwichtsorgaan bestaat uit twee functionele substructuren: drie halfcirkelvormige kanalen voor het meten van rotaties en het statoconiensysteem (utriclus en sacculus) voor het meten van translatatoire versnellingen en hoofdstand.Gebruikmakend van de beide evenwichtsorganen draagt het vestibulair systeem bij aan ons ruimtelijk vermogen, het stabiliseren van beelden op het netvlies bij hoofdbewegingen en aan het bewaren van ons evenwicht in rust en bij beweging. Deze drie taken kunnen echter alleen goed uitgevoerd worden in combinatie met informatie uit andere zintuigsystemen (zie de figuur).Het visuele systeem. Onder normale lichtomstandigheden ziet de mens ook met behulp van het visuele systeem welke bewegingen ten opzichte van de omgeving gemaakt worden en welke houding wordt ingenomen. De visuele detectie van bewegingen heeft echter beperkingen. Zij is relatief. Het visuele systeem kan immers geen onderscheid maken tussen een beweging van het hoofd of een beweging van de totale omgeving. Het proprioceptieve systeem. Het proprioceptieve systeem geeft informatie omtrent de activiteit en toestand van spieren die betrokken zijn bij de steunmotoriek en de voortbeweging; meer specifiek verstrekken proprioceptoren in de nek informatie over bewegingen en stand van het hoofd ten opzichte van de romp, en bijvoorbeeld de voetdrukreceptoren over de stand ten opzichte van het steunvlak bij het staan. Het auditieve systeem. We kunnen ons ook ruimtelijk orie¨nteren op geluidsbronnen (richtinghoren) en ook andere receptoren verspreid in het lichaam, zoals bloeddrukreceptoren en gravitoreceptoren, geven informatie waaruit afgeleid kan worden of wij zelf of de omgeving in beweging zijn of niet of dat we een ongewone stand in de ruimte innemen.