Verbum abbreviatum i silentium Dei u Benedykta XVI a przedmiot i metoda egzegezy biblijnej

Abstract

Artykuł prezentuje możliwości rozwoju egzegezy biblijnej z punktu widzenia teorii poznania oraz metodologii, które wychodzą od dwóch pojęć – verbum abbreviatum i silentium Dei – jakie pojawiają się w adhortacji Verbum Domini dzięki wpływowi Benedykta XVI. Te dwa terminy są istotne dla opisania przedmiotu egzegezy biblijnej jako nauki w obszarze nauk teologicznych. Analiza użycia i rozumienia verbum abbreviatum w adhortacji Verbum Domini stanowi pierwszą część niniejszego artykułu. Druga część jest dopowiedzeniem na temat motywu silentium Dei. Dysproporcja między nimi odpowiada różnorodności ról, jakie pełnią w konstrukcji dokumentu. Silentium Dei jest bowiem ważnym, ale tylko dopowiedzeniem do teologii Słowa. Razem tworzą one opisową część artykułu. Część trzecia jest poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie, czym zajmuje się egzegeza biblijna, a więc jaki jest jej przedmiot formalny. W ten sposób przechodzi się do zasadniczych problemów epistemologicznych egzegezy biblijnej. Rozpatrywane są one w świetle analizy wyżej wspomnianych pojęć w myśli Benedykta XVI i we wzmiankowanym dokumencie. Przyjęte podejście fenomenologiczne jest jedną z dróg prowadzących do odpowiedzi na pytanie, czym zajmuje się egzegeza biblijna, oraz metodologicznych konsekwencji tej odpowiedzi. Fenomenologiczne ujęcie Pisma Świętego jako przedmiotu egzegezy biblijnej ma na celu włączenie aspektu teologicznego do rozważań egzegetycznych oraz ukazanie zabiegów egzegetycznych jako wewnętrznie powiązanych z teologiczną interpretacją Biblii. W sferze metodologii egzegezy Pisma Świętego daje to możliwość zbudowania projektu metodologicznego, który z jednej strony wykorzysta wszystkie procedury badawcze, pozwoli wyeliminować ideologiczne elementy włączane do badań, a z drugiej strony zachowa teologiczny sens badań egzegetycznych. W ostatniej części artykułu autor analizuje różne próby ujęcia problemu teologicznej metody egzegetycznej w badaniach biblijnych, by opierając się na dotychczasowej refleksji, przedstawić własną propozycję.