Vaders. Vaderschap in cultureel perspectief

Abstract

Samenvatting In deze inleiding wordt vaderschap vanuit een cultuur-ecologisch perspectief geanalyseerd. De verhoudingen tussen de seksen en de vormgeving van het vaderschap vertonen een sterke variatie, in samenhang met uiteenlopende culturele en ecologische factoren. Tevens is sprake van culturele innovaties die deels te begrijpen zijn als onderdeel van een moderniseringsproces dat leidt tot de opkomst van het kerngezin en nieuwe ouderschapsidealen. Moeders vormen de motor in dit proces, ook al houden zij deels aan traditionele idealen vast. Vaders koesteren veelal mannelijkheidsidealen die zich slecht met zorgzaamheid verdragen. Onze bevindingen vinden steun in de empirische artikelen binnen deze sectie.In dit deel van het themanummer staan culturele variaties in het vaderschap centraal. De afzonderlijke bijdragen gaan in op recente onderzoeksgegevens over de rol-en taakverdeling in allochtone gezinnen in Nederland. Met deze inleiding stellen wij ons tot doel het vaderschap in deze milieus, en de ontwikkelingen die zich daarin voordoen, te plaatsen binnen een breder cultureel-ecologisch perspectief. Voor het bestuderen van hedendaags vaderschap achten wij een dergelijk perspectief, waarin denkbeelden en praktijken in hun wisselwerking met culturele en structurele factoren in de wijdere context worden bezien, onontbeerlijk. Wij zullen dit perspectief schetsen in de volgende paragraaf, waarna wij het belang ervan hopen aan te tonen aan de hand van twee gevalsbeschrijvingen: de Marokkaanse en de Antilliaanse. Beide beschrijvingen hebben hun beginpunt in de periode ver vo´o´r migratie, en behandelen kort de ontwikkelingen daarna. Recente gegevens over hedendaags vaderschap in beide groepen en onder Chinezen, Surinaams-Creolen en Turken volgen in de afzonderlijke bijdragen. Op grond daarvan geven wij in de voorlaatste paragraaf van onze inleiding een samenvattend overzicht van de aangetroffen denkbeelden en praktijken, evenals de achtergrondkenmerken en omgevingsfactoren die daarop van invloed zijn. Onze slotconclusie omvat een synthese en korte blik in de toekomst.Vooraf is nog een belangrijke kanttekening op zijn plaats. Het is onmogelijk om de rollen en gezinstaken van vaders los te zien van die van moeders en meer in het algemeen van de posities die vrouwen en mannen in een bepaalde groepering of samenleving ten opzichte van elkaar innemen. Vaderschap kan niet worden beschreven zonder in te gaan op gender en moederschap. Moeders vormen in alle hierna te beschrijven groepen de spil in het gezin en zij zijn veelal hoofdverantwoordelijk voor de uitvoering van huishoudelijke, verzorgende en opvoedende taken. Mede hierdoor gaat bij een beschrijving van het vaderschap veel aandacht uit naar wat vaders niet doen, naar hun letterlijke of figuurlijke afwezigheid in het gezin. Bovendien is naar vaders als opvoeders weinig onderzoek gedaan, al helemaal niet vanuit hun eigen perspectief. Een en ander vindt de lezer gereflecteerd in dit inleidende artikel en in de navolgende bijdragen, waarbij die over Turkse vaders als enig...