Uzdrowisko Nałęczów – architecture and architects of the 18th-20th century

Abstract

Krajobraz kulturowy Nałęczowa, miasta ogrodu, kojarzony jest głównie z Uzdrowiskiem, którego ponad dwustuletni rozwój i architektura znaczone są plejadą wybitnych architektów XVIII-XX wieku. Jan Ferdynand Nax, projektodawca wczesnoklasycystycznego pałacu Małachowskich w Parku Zdrojowym. Karol Kozłowski – projektant budynków uzdrowiskowych i przebudowy pałacu Małachowskich. Walerian Kronenberg – autor przebudowy Parku Zdrojowego. Adam Nagórski i Michał Górski – prekursorzy stylu szwajcarskiego w budownictwie pensjonatowym Nałęczowa. No i chyba najbardziej rozpoznawalny – Jan Koszyc Witkiewicz, obok Zenona Chrzanowskiego, implementator stylu zakopiańskiego w Uzdrowisku. Witkiewicz to także twórca Szkoły Rzemiosł Budowlanych w Nałęczowie, przeniesionej później do Kazimierza Dolnego nad Wisłą. W cieniu tych dokonań wyrastało budownictwo niewielkich domów drewnianych, budowanych „dla siebie” przez domorosłych architektów, współcześnie określane jako drewniana architektura wernakularna. Tutejsza architektura kształtowana jest wielowiekową tradycją, z wyraźnym wpływem uzdrowiskowego oddziaływania architektów przełomu XIX i XX wieku, głównie szkoły Jana Koszyc Witkiewicza.