Urkun Event

Abstract

20. yüzyılın başlarından itibaren Kırgız halkı Çarlık Rusya idaresi altında yaşamak zorunda kalmıştır. Çarlık Rusya, Kırgızistan bölgesinde otoritesini güçlendirmek askeri baskı ve kolonizasyon politikası uygulamıştır. Çarlık Rusya’nın Kırgız topraklarını acımasızca sömürmesinden ve yönetimden hoşnut olmayan Kırgız halkı dönem dönem ayaklanmıştır. Bu ayaklanmalar 1916 İsyanı ile patlak vermiştir. 1916 Büyük halk Ayaklanması, Kırgızlarla birlikte bütün Orta Asya Türklerinin tarihinde milli bağımsızlık için verilmiş bir mücadele olarak önemli yere sahiptir. Kırgız Türkleri için, bir nevi soykırımla sonuçlanan bu ayaklanmada ölen Kırgız Türklerinin sayısı bir netlik kazanmamış olmasına rağmen, bu konuda farklı görüşler ileri sürülmüştür. Ülkenin kuzeyindeki ayaklanmacılar öldürülmüş, diğer 120.000 Kırgız Çin’e kaçmıştır. Çin hükümeti, isyancıların Doğu Türkistan halkını kötü etkilemesinden korkarak, Kırgızları geri göndermeye çalışmıştır. Sovyet iktidarının af çıkaracağı, fakirlere yardım elini uzatacağı gibi söylentilerle ümitlenen halkın dönüşü hızlanmakla birlikte, bu geri dönüş Sovyet ve Çin arasında yapılan anlaşmaya göre 1924 yılına kadar sürmüştür. 
 Bu çalışmada; 1916 isyanının ardından büyük bir korkuyla Çin’e kaçan Kırgızlar, bir kısım Kırgız’ın bir daha asla vatanına geri dönememiş olması, dönüş yapan Kırgız halkına Rusların çıkardığı zorluklar, Rus hükümetinin Kırgızların eski yerlerini geri alma isteklerine sıcak bakmaması ve toprak meselesinin askıya alınması ve Kırgız halkının en önemli topraklarından, otlak yerlerinden ve su kaynaklarından mahrum kalışı sonrası içine düştüğü fakirlik, açlık ve kitlesel ölümler kaleme alınmıştır.