Üretim İşletmelerinde Firma Karlılığının Finansal Belirleyicileri ve BİST İmalat Sanayi Uygulaması

Abstract

Günümüzde finans bilimi açısından işletmelerin nihai amacı firma değerini (firmanın piyasa değerini) en üst düzeye çıkarmaktır. İşletmeler kendisine yatırım yapan sermayedar ya da pay sahibinin kazancını (refahını) en üst seviyeye çıkarmayı hedeflemektedir. Bu nihai amaca ulaşmada en önemli unsurlar kar elde etmek, karın sürdürülebilirliğini sağlamak ve amaçlanan karlılığa ulaşmada katlanılacak riski yönetebilmektir (Karadeniz ve İskenderoğlu, 2011). En önemli finansal yönetim amaçlarından birisi karlılıktır. Çünkü finansal yönetimin bir hedefi sahiplerinin refahını ve karlılığını maksimize etmektir. Bu amaç, aynı zamanda çok önemli bir performans belirleyicisidir (Malik, 2011). İşletmeler yatırım kararı verirken, bu yatırımı borçlanma yolu ile veya öz kaynak yoluyla finanse etmek durumundadırlar. Eğer işletmeler yatırım projelerinin finansmanında öz kaynak alternatifini kullanmıyorlarsa, bu yatırımın finansmanı için borçlanma yolunu tercih etme eğilimine gireceklerdir. İşletmeler öz kaynak yolu ile yatırım projelerini finanse etme yolunu seçtikleri durumda ise, borç finansmanı ile ortaya çıkacak olan vergi tasarruflarını kaybedebileceklerdir. İşletmeler elde ettikleri karı dağıtabilir ya da oto finansman yoluyla işletmede bırakarak, yatırım projelerini bu finansman kaynağı ile finanse edebilirler. Karlılık, işletmeler açısından içsel finansman kaynağı olan oto finansmanı doğrudan etkilemesi nedeniyle hem hissedarlar, hem de yatırımcılar açısından önemli bir gösterge durumundadır.

Determinants of Profitability: Evidence from Real Sector Firms Listed in Borsa Istanbul

“…According to Nunes et al (2009), Bhutta andHasan (2013), Korkmaz and Karaca (2014), and Lazăr (2016), asset tangibility and profitability are negatively related since firms having more tangible assets are anticipated to hold less liquid assets, and therefore, firms with more liquid assets are more likely to benefit from lucrative long term investment opportunities.…”

“…Results of panel data fixed effects regressions implies that foreign trade deficit, the ratio of capital to asset, acid test ratio, market share, and net profit margin are positively and significantly related to profitability indicators measured by both ROA and ROE. Korkmaz and Karaca (2014) use a sample of 78 Turkish listed firms and fixed and random effects estimations to analyze the influence of firm specific financial ratios on Turkish industrial firms' profitability for the period 2000-2011. Findings indicate that the ratio of debt to total asset, the ratio of fixed asset to total asset, the ratio of tangible asset to long-term liabilities, and the ratio of net sales to current asset are the important financial ratios explaining both ROA and ROE.…”

İmalat Sanayi Sektöründe Kârlılığın Belirleyicileri: TCMB Sektör Bilançolarıyla Panel Veri Analizi (1996-2015)

“…(2014); 1991-2012 dönemini üç aylık verilerle inceledikleri ve Borsa İstanbul'a kote işletmeleri sektör ölçeğinde dikkate alarak kaldıraç oranının özkaynak kârlılığına etkisini ARDL sınır testi yaklaşımıyla dikkate aldıkları çalışmalarında kaldıraç oranının bilişim, gıda, madencilik ve tekstil sektörlerinde özkaynak kârlılığına negatif, inşaat sektöründe ise bağımlı değişkene pozitif etkide bulunduğu sonuçlarına ulaşmışlardır. Korkmaz ve Karaca (2014), İmalat Sanayi Endeksi'nde yer alan 78 işletmenin 2000-2011 yılları arasındaki verilerini kullanarak, seçili finansal oranların kârlılığa etkilerini analiz etmişler ve hisse başına kâr, özkaynak kârlılık oranı ve aktif kârlılık oranının bağımlı değişken olarak yer aldığı panel veri modelleri kurmuşlardır. Çalışmada kaldıraç oranının ve duran varlıkların aktiflere oranının tüm bağımlı değişkenleri negatif; maddi duran varlıkların uzun vadeli yabancı kaynaklara oranının da hisse başına kârı negatif diğer iki bağımlı değişkeni de pozitif olarak etkilediği tespit edilmiştir.…”

Sürdürülebilir Büyüme Oranına Göre Hızlı ve Yavaş Büyüyen Firmalarda Finansal Kaldıraç Etkisi: İSO 1000 Üzerine Bir İnceleme

“…Aktif kullanım verimliliğinin ölçütü olan aktif devir hızının ise öz kaynak karı performansı ile pozitif ilişkisi tesadüfi etkiler modelinde anlamlı iken sabit etkiler modelinde anlamlı değildir. Türk İmalat sektöründe firmaları büyüme hızına göre ayırmadan yapılan panel veri analizinde finansal kaldıracın öz kaynak karını düşürdüğü yönünde elde edilen çalışma bulgusu, diğer bazı çalışmaların (Demirci, 2017b;Doğan ve Topal, 2016;Korkmaz ve Karaca, 2014;Küçükkaplan, 2013;Okuyan, 2013) Yatay-kesit analizinde firmaların faaliyet ve finansal yapısını koruyan sürdürülebilir bir büyüme oranına göre büyüme hızları da dikkate alınmıştır. DuPont sisteminin diğer faktörleri kontrol edilerek finansal kaldıracın öz kaynak karlılığına etkisini hızlı ve yavaş büyüyen firma grupları için tahmin eden yatay-kesit tahmin bulguları Tablo 12'de sunulmuştur.…”