Ulusötesi̇ Şi̇rketleri̇n Sinirötesi̇ İnsan Haklari İhlalleri̇: Menşe Devlet Düzenlemeleri̇

Abstract

Şirketlerin insan hakları ihlallerinin meydana geldiği devletlerde, her zaman bu ihlallere karşı yeterli bir koruma sağlanamamaktadır. Bu ihlallerin önlenmesi ve ihlallerin oluşturduğu zararların tazmin edilmesi için menşe devlet önemli bir yere sahiptir. Menşe devletin bu konumuna dikkat çeken bir görüş, uluslararası hukukta şirketlere sınırötesi insan hakları ihlallerine yönelik menşe devletin düzenleme yapmasının lehine argümanlar ileri sürmüştür. Aksi yöndeki görüşe göre ise, uluslararası hukukta buna ilişkin bir yükümlülük bulunmamaktadır. Bu yükümlülük tartışmasının ötesinde özellikle Fransa, Almanya gibi Avrupa ülkelerinde iş dünyası ve insan hakları alanında sınırötesi düzenlemeler yapan kanunlar kabul edilmiştir. Bu ve benzeri düzenlemeler, özellikle insan hakları durum tespit yükümlülükleri üzerine yoğunlaşmaktadır. Menşe devlet düzenlemeleri insan hakları ihlallerine karşı ek bir koruma sağlamaları açısından önemlidir. Son olarak, AB Kurumsal Sürdürülebilirlik Durum Tespiti Direktifi kabul edilmiş olup, bunun yürürlüğe girmesiyle tüm AB’ye üye devletlerinin iç hukuklarını Direktif’e uyumlu hale getirmeleri gerekecektir. Direktif AB’de faaliyet gösteren şirketlere tedarik zinciri boyunca insan hakları durum tespiti yapma yükümlülüğü getirmektedir. Özellikle menşe devletin, şirketlerin sınırötesinde gerçekleşen insan hakları ihlallerine karşı düzenleme yapma zorunluluğu getirmesi sebebiyle belge, çalışmamız açısından önem arz etmektedir.