Uluslararası Hukuk Komisyonunun Değişimi: İşlevsel ve Yapısal Denge Arayışı

Abstract

ÖzUluslararası hukukun tedvinini ve tedricî gelişimini desteklemek üzere kurulan Uluslararası Hukuk Komisyonu, günümüz uluslararası hukukunun temel metinleri arasında sayılabilecek pek çok önemli andlaşmayı hazırlamıştır. Komisyon, kurumsal bağını ve uzmanlığını kullanarak hem çalışma yöntemi hem de çıktıları itibar gören önemli bir hukuk otoritesi haline gelmiştir. Seksen yıla yaklaşan faaliyeti süresince Komisyonun yaşanan değişimlere uyum sağlamak ve beklentileri karşılamak adına farklı ihtiyaçlar, talepler veya yaklaşımlar arasında bir denge kurma gayreti içinde olduğu görülmektedir. Bu çalışmada sayılan bu etkenlerin tespit edilen üç tema uyarınca nasıl dengelendiği araştırılmıştır. Öncelikle Komisyonun işlevini ilgilendiren uluslararası teamül hukukunun tedvini ve uluslararası hukukun tedricî gelişimi arasında kurulmaya çalışılan denge incelenecektir. İkinci olarak yirmi birinci yüzyılda ağırlığını göstermeye başlayan bağlayıcı hukuk metinlerinden esnek hukuk kurallarını içeren metinlere doğru yönelimin Komisyon bakımından nedenleri ve sonuçları değerlendirilecektir. Nihayet kuruluşundan itibaren üye sayısı, üye dağılımı ve görevlileri bakımından Komisyonun yapısal değişimi örneklenecektir. Böylece Birleşmiş Milletlerin örgütsel bir parçası olarak Komisyonun hem kabul edilirliğini hem de faydasını sürdürmek adına sürekli olarak bir değişim ve denge gayreti içerisinde olduğu görülecektir. Komisyon bu suretle uluslararası hukukun gelişimindeki ve güçlenmesindeki önemli rolünü korumaktadır.