Turystyczne wykorzystanie oznaczeń granic w Polsce = Tourist use of border markers in Poland

Abstract

Contemporary and relict borders have recently emerged as tourist attractions in their own right – to the extent that specific tourist products have even been made ready on the basis of them. This article has turned its attention to the marking of borders and the way this acts in support of the tourism-related objectives now seen to represent a novel function served by borders. Specifically, results are presented here in relation to the marking and delimitation of borders of Poland both past and present. The most in-depth analysis was then based around four case studies, i.e. one for each of the following identified periods in existence of given borders in operation at one time or another on the Polish lands. The research sustained several key conclusions, in line with which it has been worth stressing that each of the examples or aspects of border marking serves, not only as a factual tourist attraction, but also as a significant message conveyed. And what is being passed on in that way can be seen to have 3 key thrusts, i.e.: events from history, meaning old divisions (but also the loss of independence due to the Partitions of Poland, and its regaining, as well as the remembrance of heroes, changes to the lines followed by borders, and the associated regaining of land in the west, extending as far as the River Oder); local conditioning and the symbolic significance attachable to the most important border markings.

Znaczenie rekonstrukcji granic reliktowych na przykładzie granicy pomiędzy monarchią austro-węgierską a Imperium Rosyjskim

“…Najnowszy, konstruktywistyczny, opiera się na "postmodernistycznych" teoriach i metodach konstruowania przestrzeni -np . analizie dyskursu politycznego, kapitału symbolicznego (ikonografii) i polityce pamięci (Kolosov, 2020;Więckowski, 2022aWięckowski, , 2022b . Niniejszy artykuł bazuje na tym podejściu, ale bierze też pod uwagę bardziej klasyczne podejścia: analizując przekaz przedstawiany na oryginalnych i odtwarzanych elementach dawnej granicy, skupiając się na tym, co jest przedstawione w terenie .…”

“…Granice mogą stanowić elementy dziedzictwa na różnych poziomach, poczynając od lokalnego, kończąc na globalnym (Timothy, Więckowski, 2022) . Żywym wyrazem znaczenia granic historycznych jest także ich zdolność do przyciągania turystów (Timothy, 2001;Więckowski, 2022aWięckowski, , 2022bKolosov, 2020) . W większości części świata granice wyznaczają słupy, kamienie z inskrypcjami lub inne symbole wskazujące dokładne miejsce, w którym spotykają się kraje .…”

“…Zwiedzających często interesują zjawisko granicy państwowej, historia delimitacji terytorialnej państw, zmiany w krajobrazie kulturowym terenów przygranicznych (Kolosov, 2020) . Jednym z bardziej trwałych elementów związanych z granicami są znaki graniczne (Więckowski, 2022b) . Słupy, poza oznaczeniem zasięgu terytorium oraz stykiem dwóch organizmów politycznych, pełniły jeszcze funkcję symboliczną, a od niedawna stanowią nawet atrakcje turystyczne .…”

“…Od niedawna pojawia się też coraz więcej przykładów wykorzystywania, przetwarzania, a nawet odtwarzania dawnych granic, ich fragmentów albo pojedynczych obiektów, które chętnie odwiedzają turyści . Atrakcjami turystycznymi stają się przede wszystkim: obiekty oznaczenia granic (kamienie graniczne, słupy) (Więckowski, 2022a), przejścia graniczne (budki graniczne, szlabany, cała infrastruktura) (Więckowski, 2022b), miejsca przekroczeń granicy przez ważne osoby . Na podstawie różnych elementów powstają zarówno pojedyncze obiekty, jak też szlaki turystyczne, wydarzenia, przybywa tablic informacyjnych itp .…”

“…Najliczniejszą grupą obiektów są odtwarzane przejścia graniczne . Pięć przejść powstało w okresie 2012-2016 i są one głównym przekaźnikiem wiedzy oraz przesłań, zwłaszcza ku przestrodze (Więckowski, 2022b) . Elementy te powstają głównie dzięki lokalnym inicjatywom .…”