Türki̇ye Türkçesi̇nde Bi̇r Söz Di̇zi̇mi̇ Teri̇mi̇ Öneri̇si̇: Kisa Çi̇zgi̇ Öbeği̇ (Kisa Çi̇zgi̇ İşareti̇yle Kurulmuş Bütünleşi̇kli̇k Bi̇ldi̇ren Öbek)

Abstract

Öz: Türkiye Türkçesinin muhtelif söz dizimi çalışmalarında pek çok sözcük öbeği tanımı ve tasnifi mevcuttur. Bu tanımların birçoğu; sözcük öbeklerinin en az iki sözcükten meydana geldiği, anlam ve yapı açısından bir bütünlük sergilediği, herhangi bir yargı bildirmediği vb. konularında görüş birliği içindedir. Bu çalışmada, yukarıdaki görüşler temel alınmış ve Türkiye Türkçesi yazı dilinde kısa çizgi işareti ile birlikte çeşitli işlevlerde kullanıldığı tespit edilen, bütünleşiklik anlatımını ön plana çıkaran bir sözcük öbeği türü tanıtılarak bu öbek türünün nitelikleri sıralanmaya çalışılmıştır. Söz konusu öbeğin adlandırılması için "kısa çizgi öbeği" terimi önerilmiştir. Bu öbek türünün Türkçede; istikamet ve hedef aralığı bildirme, sayı ve miktar aralığı bildirme, rekabet ve skor bildirme, mensubiyet ve adres bildirme, süre aralığı bildirme ve bütünleşik birliktelik bildirme gibi işlevler taşıyan yapılar meydana getirmek için kullanıldığı konusu örnekler ve çözümlemeler aracılığıyla dile getirilmiştir. Bu türün, diğer bazı sözcük öbekleriyle ayrıştığı noktalar üzerinde durulmuş, müstakil bir sözcük öbeği türü olarak gramer kitaplarında kendine yer bulması gerektiği savı dikkatlere sunulmuştur.