Türki̇ye’ni̇n Deni̇zci̇li̇k Fi̇losunda Yabanci Bayrak Taşima Oraninin Dünya Ölçeği̇nde Değerlendi̇ri̇lmesi̇

Abstract

Bu çalışma ile Türkiye'nin deniz ticaret filosunda yabancı bayrak taşıyan gemi oranının belirlenmesi ve diğer ülkelerdeki oranlar ile karşılaştırılması amaçlanmıştır. Araştırmanın, Türkiye’nin deniz ticaret filosuna ilişkin 2003-2010 yılları arası verileri Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, 2011-2021 yılları arası verileri Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı istatistiklerinden alınmıştır. Ülkelerin 2022 yılı deniz ticaret filosu verileri ise Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı veri tabanından elde edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, Türkiye'nin deniz ticaret filosunda (1000 GT ve üzeri) yabancı bayrak taşıma oranı 2003'ten 2021'e kadar düzenli şekilde artmıştır. Taşıma kapasitesi bakımından yabancı bayrak taşıyan gemilerin oranı 2003 yılında %17,7 iken, 2010 yılında %57,9’a, 2015 yılında %69,8’e ve 2021 yılında %84,2’ye ulaşmıştır. Bu sonuçlardan, filoda yer alan gemilerin kolay bayrak ülkelerinin bayrağını taşımaya olan yönelimlerinin önlenmesi için 1999 yılında çıkarılan Türk Uluslararası Gemi Sicili (TUGS) Kanunu ile uygulamaya giren ikinci sicilin beklenen faydayı göstermediği anlaşılmaktadır. Türkiye’nin deniz ticaret filosunda 2022 yılında yabancı bayrakta çalışan gemilerin (taşıma kapasitesi) oranı (%81,04), dünya ortalaması (%70,1) ve dünyadaki en büyük denizcilik filosuna sahip ilk 35 ülkenin ortalamasından (%71,3) daha yüksektir. Dünyanın en büyük ticari gemi taşıma kapasitesine sahip beş ülkesinden Yunanistan (%85,1) ve Japonya (%84,8) ile benzerlik gösterirken, Çin (%59,19), Singapur (50,16) ve Hong Kong (%35,9)’dan daha yüksek oranlarda Türk sahipli gemi yabancı bayrakta çalışmaktadır. Yunanistan’ın yanı sıra Avrupa kıtası ülkelerinden Monaco, İsviçre, Almanya ve İngiltere’nin, Arap yarımadası ülkelerinden Umman, BAE (Birleşik Arap Emirlikleri) ve Katar’ın Türkiye’ye göre daha fazla gemisi yabancı bayrak taşımaktadır.