Türkiye Merkez-Çevre Çok Bölgeli Girdi-Çıktı (MRIO) Modeli ile Bölgesel ve Sektörel Yapısal Bağınlaşma Analizi (2006-2021)

Abstract

Amaç: Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de 2006-2021 döneminde merkez-çevre ilişkilerini sektörel yapısal bağınlaşma katsayıları üzerinden analiz etmektir. Yöntem: Araştırmada, Türkiye için 2006-2021 dönemlerini kapsayan çok bölgeli girdi-çıktı (MRIO) modeli geliştirilmiş, bu modelden elde edilen Leontief ters matrisi katsayıları ile geri ve ileri bağlantı katsayılarına dayalı bölgesel ve sektörel yapısal bağınlaşma analizi yapılmıştır. Türkiye merkez-çevre MRIO modeli idari merkez Ankara, ekonomik merkez İstanbul ve geriye kalan 79 il olmak üzere 3 bölgeden oluşmakta ve her bir bölgede 10 sektör yer almaktadır. Bulgular: 2006-2021 döneminde sanayi sektörünün İstanbul’da doygunluğa eriştiği, itme (centrifugal) etkisi göstererek çevre illere yayıldığı, ancak Ankara’nın çekme(centripetal) etkileri ile sanayileşme sürecini sürdürdüğü, çevre illerde de yavaş da olsa sanayi sektörünün geliştiği tespit edilmiştir. İkinci olarak, Ankara, İstanbul ve çevre illerde toptan ve perakende ticaret faaliyetlerini kapsayan hizmetler sektörü ile inşaat, gayri menkul ve finans sektörlerinin bölgesel ve sektörel yapısal bağınlaşmaları bakımından öne çıktığı görülmüştür. Özgünlük: Bu çalışma, Türkiye ekonomisi için ilk MRIO uygulaması olmasının yanısıra, dinamik bir model ile 2006-2021 dönemini kapsaması ve merkez-çevre ilişkilerini kanditatif bir şekilde yapısal bağınlaşma katsayıları ile incelemesi bakımından literatüre katkı sağlamaktadır. Anahtar Kelimeler: Merkez-Çevre Analizi, Girdi-Çıktı Modeli, Türkiye MRIO Model, Yapısal Bağınlaşma Analizi JEL Kodları: C31, R12, R13, R15, C67, D57.